Konkurencja i współpraca banków

Proces transformacji gospodarki polskiej zapoczątkowany w 1989 r. spowodował znaczny wzrost znaczenia sektora finansowego. Lata 90-te XX w. to m.in. okres szybkiego rozwoju sektora bankowego oraz jego licznych zmian strukturalnych. Już w okresie 1989-1993 ilość banków komercyjnych działających w Polsce wzrosła prawie pięciokrotnie. Kolejne lata przyniosły liczne zmiany struktury podmiotowej i własnościowej tego sektora. Początkowo większość banków miała charakter banków państwowych lub spółek akcyjnych kontrolowanych przez państwo. W wyniku szybko postępującej prywatyzacji sektora pod koniec 1999 r. działało tylko 7 banków z przewagą kapitału państwowego (na ogólną liczbę 77 banków komercyjnych).

Dla procesu przeobrażeń sektora bankowego w Polsce oraz jego obecnego kształtu niezwykle istotne znaczenie miało wejście banków zagranicznych. W pierwszym okresie zmian banki zagraniczne otwierały swoje oddziały w Polsce lub tworzyły w naszym kraju banki-córki (np. Citibank Polska, Creditanstalt Polska). Drugi etap wchodzenia kapitału zagranicznego do sektora to jego aktywny udział w prywatyzacji banków polskich. Od III kwartału 1997 r. kapitał zagraniczny zaczął dominować w polskim sektorze bankowym.

Ważnym elementem rozwoju sektora finansowego w Polsce było także, oprócz rozwoju samych banków, pojawienie się licznych instytucji niebankowych, takich jak: giełda papierów wartościowych, fundusze powiernicze, firmy ubezpieczeniowe, towarzystwa finansowe i inne, oferujących interesującą alternatywę w stosunku do tradycyjnych ofert bankowych.

Obok zmian strukturalnych w sektorze bankowym cały czas ma miejsce rozwój jakościowy. Wzrasta liczba oferowanych produktów, jakość procesu ich świadczenia oraz ilość nowoczesnych form sprzedaży i obsługi. Wejście kapitału zagranicznego wiąże się z dekapitalizowaniem banków, a także z wniesieniem do nich nowych rozwiązań technologicznych i informatycznych oraz nowoczesnej wiedzy z zakresu bankowości, zarządzania i marketingu.

Większość banków działających na rynku polskim ma charakter banków uniwersalnych. Oznacza to, że działają one na całym rynku i nie upatrują źródeł przewagi nad konkurentami w specjalizacji czy poszukiwaniu niszy rynkowej.

Zasygnalizowane powyżej zasadnicze wyznaczniki procesu zmian rynku finansowego stymulują wzrost konkurencji w sektorze bankowym. Banki, przyzwyczajone do działania w myśl reguł „orientacji produkcyjnej” czy „sprzedażowej”, coraz częściej zaczynają zdawać sobie sprawę, że ich przetrwanie na rynku zależy od siły konkurencyjnej i możliwości zdobycia przewagi nad rywalami. Rosnąca konkurencja sprawia, że banki podejmują coraz bardziej świadome działania w celu poprawienia swojej pozycji konkurencyjnej.

Warto jednak podkreślić, iż na rynku usług bankowych mamy do czynienia nie tylko z konkurencją, lecz również ze współpracą. Współpraca ta może mieć różnorodny charakter i niekiedy jest niezwykle istotnym elementem strategii działania na rynku.

Celem pracy jest analiza istoty i mechanizmów konkurencji oraz współpracy na rynku usług bankowych w Polsce. Opiera się na krajowej literaturze z zakresu bankowości, marketingu, teorii usług, zarządzania i teorii konkurencji.

Pierwszy rozdział pracy jest teoretycznym wprowadzeniem w zagadnienia konkurencji na rynku usług bankowych. Omówiono w nim istotę konkurencji oligopolistycznej, charakterystycznej dla rynku usług bankowych, rozwój zjawiska konkurencji międzybankowej na tle zmian w polskim systemie bankowym, jak również strategie konkurencji stosowane przez banki funkcjonujące na polskim rynku usług bankowych.

W rozdziale drugim opisano najważniejsze czynniki wpływające na rozwój zjawiska konkurencji. Szczególną uwagę poświęcono takim czynnikom, jak: Rola wizerunku banku, wysoka jakość usług bankowych, wykorzystanie nowoczesnej technologii, rola nowoczesnych kanałów dystrybucji oraz cena usług bankowych.

Rozważania zawarte w trzecim rozdziale koncentrują się na współpracy między polskimi bankami. Omówiono w nim samą istotę zjawiska współpracy w systemie bankowym, formy i typy konsolidacji, luki w ofercie współpracy a konkurencyjność banków polskich oraz przyczyny łączenia się banków i oczekiwane efekty procesów konsolidacyjnych.

Rozdział czwarty zawiera ocenę współpracy i konkurencyjności polskich banków.

Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Konkurencja między bankami jako element polityki banków
3. Czynniki wpływające na rozwój zjawiska konkurencji
4. Współpraca między polskimi bankami
5. Ocena współpracy i konkurencyjności polskich banków
6. Zakończenie
7. Bibliografia