Alkoholizm wśród młodzieży

Picie alkoholu przez młodzież pozostaje wciąż nierozwiązanym problemem. Trudno wskazać wszystkie długofalowe zdrowotne, społeczne i ekonomiczne konsekwencje tego zjawiska. Alkohol jest przyczyną dramatu osób pijących, ich rodzin, wpływa na problemy w środowisku zawodowym. Młodzież wkraczająca w dorosłe życie ma wiele okazji do obserwowania, jak negatywnym zjawiskiem jest nadużywanie alkoholu. Szacuje się, że w Polsce około 2 miliony osób nadużywa alkoholu, a wśród nich jest około 800 tys. nałogowych alkoholików. Przypuszcza się, że w rodzinach około 4 milionów Polaków alkohol jest przyczyną zaniedbań, przemocy, demoralizacji i ubóstwa. Około 2 milionów dzieci cierpi zmagając się z alkoholizmem rodziców. Większość rozwodów, bo około 70%, ma podłoże alkoholowe. Picie pogłębia biedę i utrudnia lub uniemożliwia podjęcie pracy.

Picie degraduje kontrolę osobistą, osłabia zdolność do sprawowania kontroli zewnętrznej. Alkohol sam w sobie ma działanie usypiające i nie wywołuje agresji, jednak poprzez hamowanie ośrodków kontroli, wywołuje działania, na które trzeźwa osoba, by sobie nie pozwoliła. Dlatego prawie zawsze łączy się z przemocą domową. Pijani wywołują w ciągu roku około miliona napaści ulicznych.

Picie alkoholu przez nieletnich prowadzi do kłopotów ze zdrowiem, konfliktów z prawem, urazów, wypadków, podejmowania innych zachowań ryzykownych, takich jak problemy w nauce, wczesne współżycie seksualne, nieukończenie szkoły, co w przyszłości utrudnia znalezienie pracy.

Alkohol zaburza rozwój fizyczny i psychiczny nastolatków, niekorzystnie wpływa na rozwijający się mózg. W okresie dorastania mózg podlega dynamicznym zmianom, które mają zwiększyć sprawność funkcji ośrodkowego układu nerwowego. Dojrzewające połączenia pomiędzy różnymi okolicami mózgu pozwalają zwiększyć komunikację neuronalną i lepiej integrować ośrodkowy układ nerwowy. Wszystkie wyniki dotychczasowych badań potwierdzają, że spożywanie alkoholu przez młodzież wywiera wyjątkowo negatywny wpływ na strukturę i funkcję ośrodkowego układu nerwowego. Pobudzany jest układ nagrody, co niesie ze sobą ryzyko uzależnienia. Młody mózg jest szczególnie wrażliwy. Etanol szkodzi przede wszystkim korze przedczołowej, hipokampowi, móżdżkowi, substancji białej mózgu oraz komórkom glejowym.

Podczas rozwoju osobniczego (ontogenezy) alkohol powoduje nieodwracalne zmiany w strukturze mózgu, zakłóca procesy komórkowe, neurochemiczne i molekularne. Intensywne picie w okresie dojrzewania negatywnie wpływa na strukturę i funkcję ośrodkowego układu nerwowego, powoduje długo- i krótkotrwałe konsekwencje poznawcze i behawioralne. Wynika to głownie z przerwania prawidłowego procesu dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego przez narażenie mózgu na szkodliwe działanie etanolu. Picie alkoholu negatywnie wpływa na funkcje poznawcze, na przestrzenną pamięć operacyjną.

Badania wykazały, że intensywne spożywanie alkoholu przez dziewczęta wpływa na pogorszenie funkcji poznawczych, takich jak operacyjna pamięć przestrzenna i utrzymanie uwagi. U chłopców nie odnotowano takiej zależności. Sugeruje się więc, że dziewczęta intensywnie pijące alkohol mogą być bardziej narażone, niż chłopcy, na toksyczny wpływ alkoholu na mózg. Badania neurolog S. Tapert i wspólników potwierdzają, że intensywne i długotrwałe spożywanie alkoholu przez nastoletnią młodzież szkodliwie wpływa na mózg, zakłóca prawidłowy rozwój ośrodkowego układu nerwowego oraz na funkcje poznawcze, uszkadza hipokamp.

Brown i wspólnicy w badaniach własnych wykazali, że u młodzieży pijącej alkohol gorzej funkcjonuje pamięć werbalna i niewerbalna. De Bellis i wspólnicy potwierdzają niekorzystny wpływ alkoholu na hipokamp, który odpowiada za pamięć. Badania objętości hipokampu u pijącej i niepijącej młodzieży za pomocą rezonansu magnetycznego wykazały, że prawy i lewy hipokamp jest mniejszy u nastolatków uzależnionych lub pijących intensywnie, w porównaniu do grupy kontrolnej. Ponadto im wcześniej rozpoczyna się oraz im dłużej trwa szkodliwe spożywanie alkoholu, tym mniejszy staje się hipokamp.

Szkodliwy wpływ alkoholu na funkcje ośrodkowego układu nerwowego potwierdza szereg badań, mówi się o „przedwczesnym starzeniu się mózgu”. Sanhueza i wspólnicy w swoich badaniach dowiedli, że podobne zaburzenia funkcji poznawczych (zwłaszcza wykonawczych) występują u pijących nastolatków (średnia wieku 19 lat) i u osób starszych (średnia wieku 70, niepijące, bez znaczących zaburzeń funkcji poznawczych). Squeglia i wspólnicy udowadniają, że intensywne picie alkoholu wpływa na grubość kory mózgu u nastoletnich dziewcząt i chłopców.

Spożywanie alkoholu przez młodzież może zakłócać prawidłowy rozwój mózgu, szczególnie u płci żeńskiej. Odnotowano związek pomiędzy intensywnym piciem a zmianami w okolicach lewego płata czołowego. Dziewczynki pijące alkohol miały o ok. 8% grubszą korę, co wpływa na pogorszenie funkcji wzrokowo-przestrzennych, zaburzenia uwagi i większą impulsywność. Chłopcy pijący intensywnie mieli cieńszą korę o ok. 7%, co ma związek z pogorszeniem uwagi. Rohde i wsp. w badaniach 1507 nastolatków między 14 a 18 rokiem życia wykazali, że młodzież, która pije duże ilości alkoholu narażona jest na większe ryzyko występowania zaburzeń zachowania, depresji, podatnością na inne używki.