Rola komunikacji w rodzinie

Zaburzenia komunikacji w rodzinie

Istnieje dość znaczące rozróżnienie pomiędzy komunikowaniem się w rodzinie a porozumiewaniem się z otoczeniem. Rodzina jest komórką, w której funkcjonujemy w życiu codziennym i relacje w rodzinie mają wpływ na całość życia, które wiedziemy. Można uciec od konfliktu z sąsiadem, sprzedawcą w sklepie, czy współpracownikiem, jednak ma możliwości ucieczki przed rodziną – każdego dnia trzeba wrócić do domu. Rodzina, nie potrafiąca właściwie się porozumiewać powoduje powstanie napięcia w którym – wszyscy nie w pełnym stopniu wyrażając swoje odczucia, są gotowi w każdej chwili wybuchnąć. Sytuacje takie szczególnie dotykają dzieci.

Kiedy członkom rodziny nie wolno wyrażać pewnych uczuć, mówić o swoich potrzebach czy przemyśleniach, rodzina nie może właściwie funkcjonować. Dzieci obserwując zachowania rodziców, przejmują część z nich, jak również pewne zasady, które definiują, o co nie można prosić, o czym rozmawiać i czego zauważać. Zasad tych często sobie nie uświadamiamy, stają się przeszkodami w komunikowaniu, które nie umożliwiają dzielenia się ważnymi częściami swojego doświadczenia. (McKay, str. 229) Przykłady niewłaściwych i mających zły wpływ zasad, zniekształcających proces porozumiewania się w rodzinie oparto na pracy Matthew McKay, Marthy Davis i Patricka Fannninga.

Nie należy:

 oczekiwać i prosić o pomoc,

 wyrażać odczuć o swoich nadziejach, czy marzeniach,

 wyrażać złości skierowanej w rodziców,

 oczekiwać uznania i pochwał za wykonane czynności,

 prosić o wsparcie emocjonalne,

 okazywać ból i urazę,

 rozmawiać o swoich potrzebach seksualnych i uczuciach do innych osób,

 dostrzegać i wypowiadać się na temat błędów i problemów,

 mówić o swoim odmiennym zdaniu i mówić o konfliktach,

 wyrażać złości w bezpośredni sposób,

 wyrażać strachu,

 mówić o wątpliwościach, zastrzeżeniach i niepewnościach,

 okazywać własnych uczuć,

 oczekiwać uwagi innych. (McKay, 2001, str. 229)

„Wszystkie te zasady zniekształcają i ograniczają percepcję otaczającego nas świata. Rodzina może kierować się zarówno wymienionymi zasadami ogólnymi jak i swoimi specyficznymi regułami. Wywierają one szczególnie destrukcyjny wpływ na dzieci, które postrzegają je jako jedyne możliwe sposoby doświadczania rzeczywistości.” (McKay, 2001, str. 230)

Jeśli chcemy właściwie funkcjonować w rodzinie, musimy stosować się do tych reguł. Zachowania te wynikają ze strachu przed odrzuceniem. Jeśli w latach dzieciństwa uzewnętrzniany przez nas lęk wywoływał zdenerwowanie któregoś z rodziców, uczyliśmy się, że niepokój nie powinien być okazywany. Następuje coś w rodzaju zaprogramowania pewnych odruchów: kiedy wyrażamy odczucia związane z naszymi lękami, oczekujemy, że zostaniemy zranieni. Z biegiem czasu wypieramy samą zasadę ze swej świadomości, ale przez cały czas ta zasada wpływa na nas w sposób przez nas niekontrolowany: w późniejszym okresie, jako osoby dorosłe czujemy się niedobrze z lękiem i jesteśmy zirytowani, kiedy nasze dzieci próbują mówić o swoich obawach. Znaczna część osób nie zdaje sobie sprawy z istnienia reguł uniemożliwiających im właściwe wyrażanie uczuć. Reguły wpływające niekorzystnie na ekspresję są powodem powstania nieprawidłowości we wzajemnej komunikacji. Jeśli nie możemy bezpośrednio wyrażać swoich myśli, uczuć i potrzeb – jest to jednoznaczne z:

 zaprzeczaniu własnym doświadczeniom,

 nie uświadamianiem sobie wszystkich aspektów doświadczeń,

 okazywaniem pominiętych aspektów doświadczeń w sposób ograniczony

 nie zdawaniem sobie sprawy z faktycznych relacji pomiędzy aspektami doświadczeń.

Komunikaty niespójne pojawiają się, gdy postawa, wyraz twarzy, ton głosu i tempo mówienia nie odzwierciedlają przekazu zawartego w wypowiedzi. Jeżeli komunikaty są niespójne, rodzina i jej członkowie muszą podjąć decyzję, które ze znaczeń jest właściwe. Tak więc muszą domyślać się jakie były intencje osoby przekazującej taki komunikat.

Komunikaty tego typu są powodem dużej ilości patologii. Ludzie najczęściej wychodzą z założenia, że komunikaty przekazywane ustnie w połączeniu z językiem ciała oznaczają dla odbiorcy jedno i to samo. Często są one często niewłaściwie interpretowane ze względu na wiele uogólnień.

Jednym z nich jest skłonność do przypisywania danemu stereotypowi zachowań czy sposobowi wyrażania komunikatu zawsze identycznego znaczenia.

W dużej ilości rodzin obowiązują zasady określające co można, a czego nie można wyrażać. W efekcie członkowie takich rodzin zmuszeni są przekazywać pewne sprawy w sposób pośredni. W celu przekazania informacji, konieczne jest w tym wypadku usuwanie części wypowiedzi, oraz użycie ekspresji zastępczej czy komunikatów niespójnych. W dużej części tych przypadków odbiorca tych komunikatów nie jest rozumiany. Próba interpretowania ukrytych komunikatów skutkuje czytaniem w myślach i odgadywaniem, o co chodzi przekazującemu. Jeżeli ktoś jest zmuszony do czytania w myślach drugiej osoby, nie ma możliwości, by nie wystąpiły błędy w interpretacji. Błędami tymi będą własne myśli o danej wypowiedzi, a nie rzeczywisty przekaz, który powinien wynikać z wypowiedzi.

Opis zawartości pracy

Praca definiuje pojęcie komunikacji i pozostałe kluczowe zagadnienia związane z komunikacją. Opisano najważniejsze modele komunikacji oraz wykorzystanie technik komunikacyjnych w rozwiązywaniu konfliktów. Przybliżone zostały także kluczowe zagadnienia znaczenia komunikacji w rodzinie oraz problemy komunikacyjne jakie mogą występować w komórce społecznej jaką jest rodzina.