Granice wolności słowa w kontekście praw człowieka

Wolność wyrażania opinii jest fundamentalnym prawem chronionym przez Europejską Konwencję Praw Człowieka oraz Konstytucję RP. Stanowi istotny element demokracji, umożliwiając obywatelom swobodne wyrażanie poglądów przez różne media, takie jak prasa i telewizja. Niemniej, może wchodzić w konflikt z innymi prawami, np. prawem do prywatności czy rzetelnego procesu sądowego, szczególnie gdy wymagane jest zabezpieczenie interesów publicznych, jak bezpieczeństwo i zdrowie. Ochrona wolności wypowiedzi jest kluczowa zarówno dla funkcjonowania demokratycznego państwa, jak i rozwoju jednostki, niezależnie od kontekstu czy formy wypowiedzi.

Wolność słowa, choć fundamentalna, ma ograniczenia związane z poszanowaniem praw innych, bezpieczeństwem narodowym i ochroną moralności. Zakazana jest obraza uczuć religijnych, szerzenie rasizmu, ideologii nazistowskiej, negowanie Holokaustu oraz podżeganie do nienawiści. Wypowiedzi naruszające bezpieczeństwo, zniesławiające osoby czy łamiące inne prawa są karalne.

W kontekście internetu, wolność słowa powinna opierać się na wzajemnym szacunku, jednak anonimowość często sprzyja publikacji skrajnych wypowiedzi. Pojawiają się obelgi, oskarżenia, a nawet mowa nienawiści, szczególnie o charakterze rasistowskim i ksenofobicznym. Administratorzy i moderatorzy stron mają obowiązek usuwania niestosownych komentarzy, a użytkownicy mogą zgłaszać obraźliwe treści. W Polsce likwidacja stron propagujących mowę nienawiści wywołała kontrowersje, z jednej strony wzbudzając protesty obrońców wolności słowa, z drugiej – poparcie dla walki z nieodpowiednimi treściami. W Niemczech, natomiast, pojawiły się głosy wzywające do stanowczych działań przeciwko niestosownym treściom w mediach społecznościowych, co pokazuje różne podejścia do regulacji wolności wypowiedzi w sieci.

Celem niniejszego opracowania jest ukazanie istoty prawa do wyrażania własnej opinii, jako prawa człowieka zawartego w ustawach zasadniczych.

Praca składa się z 2 części. W części teoretycznej przedstawione zostały zagadnienia z zakresu praw człowieka, przedstawiono ich rodzaje oraz regulacje prawne na gruncie prawa międzynarodowego i uregulowań Konstytucji RP. Ponadto, w rozdziale drugim zdefiniowano czym jest wolność człowieka ze szczególnym zwróceniem uwagi na kwestie dotyczące wolności słowa i wolności wypowiedzi. Analizie poddano social media w kontekście swobody wypowiedzi oraz zagrożeń na jakie jesteśmy narażeni w mediach społecznościowych.

W części praktycznej zaprezentowane zostały wyniki przeprowadzonych badań własnych, na podstawi których próbowano znaleźć odpowiedzi i zebrać opinie na temat wolności i swobody wypowiedzi w kontekście przestrzegania zagwarantowanych praw człowieka.

Pracę oparto na literaturze z zakresu prawa konstytucyjnego, obowiązujących aktach prawnych, jak również przeprowadzonych wcześniej badaniach i opiniach respondentów zebranych dla potrzeb niniejszego opracowania.