Rola i znaczenie NATO w kształtowaniu europejskiego systemu bezpieczeństwa

Tematem niniejszej pracy będzie rola i znaczenie Paktu Północnotlantyckiego w kształtowaniu europejskiego systemu bezpieczeństwa. Prześledzona zostanie ewolucja NATO – organizacji zbiorowej obrony w kierunku coraz silniejszej organizacji politycznej bezpieczeństwa zbiorowego. Sojusz może odgrywać rolę w rozwiązywaniu konfliktów wewnątrzpaństwowych, konfliktów pozaeuropejskich i konfliktów wewnątrz sojuszu. W pierwszej części pracy nawiązałem do sytuacji europejskiego systemu bezpieczeństwa po roku 1989. Jako niezbędne uznałem przedstawienie terminu bezpieczeństwo, gdyż jego zakres pojęciowy znacznie się zmienił po zakończeniu zimnej wojny, głównie z uwagi na zmianę zagrożeń. W drugiej kolejności nawiązałem do sytuacji z lat 1989 – 1995 w europejskim systemie bezpieczeństwa, gdyż bez tego niemożliwe byłoby zrozumienie sytuacji z lat późniejszych. Opierając się na syntezie przedstawionej przez Jacka Czaputowicza w książce „System czy nieład – bezpieczeństwo europejskie u progu XXI wieku” jako cezurę czasową mojej pracy wybrałem rok 1995, w którym NATO z mandatu ONZ podejmuje interwencję w Bośni. Od tego czasu Pakt Północnoatlantycki zdobywa przewagę w europejskim systemie bezpieczeństwa. Symptomami tego są wydarzenia opisane w II rozdziale: wspomniana już interwencja w Bośni, proces rozszerzenia NATO na Wschód, dokumenty o specjalnym partnerstwie z Rosją i Ukrainą, interwencja w Kosowie i wreszcie zmiana Koncepcji Strategicznej. Te wydarzenia są charakterystyczne dla okresu przewagi NATO w systemie bezpieczeństwa europejskiego.

Rozdział III mojej pracy stanowi rozważanie na temat kształtującego się i możliwego systemu bezpieczeństwa w Europie oraz miejsca w nim Stanów Zjednoczonych, gdyż od samego początku główna rola w NATO przypadała USA. To szczególne partnerstwo z Europą stanowi bardzo ważny element europejskiej struktury bezpieczeństwa również w latach obecnych, z uwagi na ewolucyjny i nie pozbawiony trudności proces przejmowania większej odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony przez Europejczyków. Wydarzeniem, które w znacznym stopniu wpłynęło na kształt samego NATO i systemu bezpieczeństwa były ataki terrorystyczne z września 2001r. Moim zdaniem data 11 IX 2001 może stanowić ważną cezurę i punkt zwrotny w dalszej transformacji Sojuszu, dlatego postanowiłem opisać już widoczne implikacje dla europejskiego systemu bezpieczeństwa i samego NATO.

Jako autor postawiłem sobie za zadanie problemowe podejście do zagadnienia zawartego w temacie. Celem, który mi przyświecał nie był kompleksowy opis poszczególnych lat, w których zawiera się temat, ale problemowe spojrzenie na rolę i znaczenie Paktu Północnoatlantyckiego w zmieniającym się europejskim systemie bezpieczeństwa.