Opis pracy
Celem pracy jest omówienie prawnych aspektów gospodarowania pojazdami samochodowymi wycofanymi z eksploatacji.
Uwzględnianie zagadnień ochrony środowiska, w tym recyklingu, stało się integralną częścią współczesnej działalności przemysłowej. Ogólni rzecz biorąc, istnieją dwie drogi utylizacji pojazdów - pierwszą stanowią ekonomiczne bodźce, czyli finansowe korzyści płynące z recyklingu, druga to wymuszanie utylizacji przez wprowadzanie uregulowań prawnych. Pożądane jest, aby obie te drogi wzajemnie się uzupełniały .
Pierwotnie recykling rozwijał się głównie ze względów ekonomicznych. Podstawy recyklingu samochodów są związane z zapotrzebowaniem przemysłu stalowego na odpady żelazne. Zasadniczym kryterium podjęcia recyklingu było porównanie kosztów uzyskania surowca w procesie pierwotnego wytwarzania i w procesie przetwarzania surowców wtórnych. Ekonomiczne podejście do recyklingu sprawia, że w praktyce odzyskuje się przede wszystkim najcenniejsze surowce. Samochód w blisko 70% jest zbudowany ze stopów metali, które są stosunkowo łatwe do demontażu oraz przetopienia w celu ponownego użycia. Wskaźniki odzysku dla nowo wprowadzanych na rynek modeli są zbliżone do 90%. To, że w rzeczywistych warunkach tylko nieliczne samochody podlegają recyklingowi, w dużym zakresie wynika przede wszystkim z braku ekonomicznej opłacalności odzysku pewnych materiałów, głównie tworzyw sztucznych, gum, szkła i pianek.
Innym bodźcem rozwoju recyklingu był brak miejsca na składowiskach odpadów oraz wzrastające koszty ich składowania, co skłoniło administracje państwowe do wprowadzenia regulacji prawnych zobowiązujących firmy do recyklingu. Obowiązujące w tym zakresie surowe przepisy, zmuszające do zwiększonej utylizacji i recyklingu surowców nawet wtedy, gdy jest on kosztowniejszy od użycia surowców pierwotnych, stały się główną siłą napędową recyklingu.
W ostatnich latach pojawił się kolejny, coraz ważniejszy, bodziec do działań recyklingowych - świadomość ekologiczna konsumentów. Stąd też przedsiębiorstwa prowadzą świadome działania proekologiczne. Recykling stał się dzisiaj koniecznością zarówno prawną, środowiskową, jak i ekonomiczną. Niezbędne jest więc kompleksowe podejście do zagadnienia recyklingu, uwzględniające z jednej strony potencjalne korzyści dla środowiska, a z drugiej opłacalność odzysku energii i materiałów. Obecnie firmy koncentrują swoje wysiłki głównie na zwiększeniu opłacalności recyklingu. Zmniejszenie negatywnych skutków produkcji i eksploatacji środków transportu, w tym samochodów, na środowisko, wiązać się powinno przede wszystkim ze stosowaniem materiałów o małej energochłonności zarówno w procesie produkcji, jak i przetwarzania. Jednocześnie pracuje się nad technologiami gwarantującymi surowcom wtórnym dobrą jakość i parametry jak najbardziej zbliżone do surowców pierwotnych .
Polska po przystąpieniu do struktur unijnych została zobligowana do utworzenia ogólnokrajowej sieci recyklingu, gwarantującej demontaż i przetwarzanie samochodów z zachowaniem wymogów ochrony środowiska. Waga problemu wynika jednak nie tylko z konieczności wdrożenia określonych rozwiązań w związku z obowiązującymi w Unii Europejskiej przepisami, ale przede wszystkim z konieczności przeciwdziałania degradacji środowiska w świetle problemu, jakim są odpady generowane przez samochody wycofane z eksploatacji.
Praca podzielona została na pięć rozdziałów. W pierwszym rozdziale przedstawione zostały zagadnienia wprowadzające do prawnej problematyki postępowania z odpadami. Na początku rozdziału omówiono przepisy prawa polskiego regulujące problematykę odpadów, a następnie kwestie dotyczące zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów w prawie polskim.
Rozważania rozdziału drugiego dotyczą obszernej charakterystyki Dyrektywy 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Trzeci rozdział pracy poświęcony jest obowiązkom przedsiębiorców wprowadzających pojazdy wynikającym z ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Z kolei w rozdziale czwartym omówiono takie obowiązki, jak: obowiązki przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu, obowiązki przedsiębiorców prowadzących punkty zbierania pojazdów, a także obowiązki przedsiębiorców prowadzących strzępiarki.
W piątym, jednocześnie ostatnim rozdziale pracy, omówiono zagadnienia związane z obowiązkami właścicieli pojazdów oraz organów administracji publicznej.
Podstawę źródłową pracy stanowią monografie omawiające problematykę recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, podręczniki do prawa ochrony środowiska, jak również artykuły opublikowane w periodykach prawniczych i periodykach poświęconych problematyce recyklingu. W pracy wykorzystano także informacje zawarte na stronie internetowej Stowarzyszenia Forum Recyklingu Samochodów.