Ekonomia społeczna - nowe perspektywy w przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu

Ekonomia społeczna to termin obecnie bardzo modny. O ekonomii społecznej dużo się mówi i pisze, przede wszystkim w kontekście aktywnej polityki rynku pracy i poszukiwania skutecznych sposobów usamodzielnienia osób ze środowisk marginalizowanych. Podejmowane są coraz liczniejsze przedsięwzięcia z pogranicza działalności gospodarczej i społecznej, z wykorzystaniem środków strukturalnych Unii Europejskiej, zasobów tradycyjnych instytucji publicznej pomocy społecznej oraz niewykorzystanego dotychczas potencjału trzeciego sektora.

Celem przyświecającym powstaniu tej pracy była chęć pewnego naszkicowania kondycji sektora ekonomii społecznej w naszym kraju, naszych wcześniejszych doświadczeń na tym polu, perspektyw rozwoju przedsiębiorczości społecznej i jej znaczenia w przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu. Rozważania zaczęłam od próby zdefiniowania samego pojęcia ekonomii społecznej i ukazania jej istoty. W pierwszym rozdziale starałam się zatem odpowiedzieć na pytania takie, jak: czy ekonomia społeczna to zestaw instytucji czy może specyficzny sposób ich działania? Czy to rzeczywiście nowa jakość działań czy tylko może rodzaj kolejnej mody, do której się dostosowujemy, bo tak robią wszyscy, bo może okazać się lukratywna? Przybliżone zostały tu też podstawowe typy podmiotów ekonomii społecznej.

Drugi rozdział rozpoczyna się od zwrócenia uwagi na fakt, iż ekonomia społeczna nie jest takim znowu zupełnie nowym zjawiskiem, że Polska ma bogate tradycje na tym polu. Obecnie mamy do czynienia z pewnym odradzaniem się instytucji ekonomii społecznej, powrotem do tych ideałów, które cieszyły się ogromną popularnością już przecież w okresie zaborów i w Drugiej Rzeczypospolitej. W rozdziale tym próbuję tez odpowiedzieć na pytanie, jakie otoczenie prawne, instytucjonalne należy tworzyć, by ekonomia społeczna mogła się prawidłowo rozwijać. Uwaga została zwrócona przede wszystkim na nowe regulacje prawne, które tworzą sprzyjający klimat dla rozwoju podmiotów ekonomii społecznej. Jednak jako, że nawet najdoskonalsze rozwiązania prawne, administracyjne na nic się zdadzą, jeśli społeczeństwo nie będzie przejawiać chęci podejmowania wspólnych działań, dlatego też na zakończenie tego rozdziału sporo miejsca poświęciłam przyjrzeniu się nastawieniu społeczeństwa polskiego do ekonomii społecznej i jego skłonności do angażowanie się w tego typu działania.

Trzeci rozdział to z kolei omówienie najważniejszej funkcji ekonomii społecznej, jaką jest podnoszenie poziomu zatrudnienia, a przez to integracja społeczna grup wykluczonych. W celu bardziej obrazowego ukazania tej funkcji przywołane zostały liczne przykłady inicjatyw polskich jak i rozwiązań podejmowanych w innych krajach europejskich.