Programy prewencyjne Policji

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie programów prewencyjnych realizowanych przez Policję, a także zbadanie społecznej oceny tych programów.

Prewencja odgrywa niezwykle istotną rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa osobistego obywatelom, co z kolei należy do konstytucyjnych obowiązków państwa. Demokratyczne państwo prawa powinno reagować na obiektywne, jak również subiektywne potrzeby obywateli w tym zakresie. Dlatego też podstawowe cele polityki kryminalnej, a więc zapobieganie i zwalczanie przestępczości, muszą zostać uzupełnione o redukowanie strachu przed nią.

Działanie w ramach polityki kryminalnej nie oznacza bynajmniej lekceważenia represji jako środka oddziaływania na społeczeństwo. Zapobieganie przestępczości nie sprowadza się do alternatyw „zapobiegać czy karać?”, albowiem obie formy działania są nieodzowne w każdym społeczeństwie. Skoncentrowanie uwagi na zapobieganiu wynika z faktu, że było ono przez wiele lat zapoznanym celem polityki kryminalnej. Konieczność takich działań w skali jednostkowej, sąsiedzkiej, gminnej oraz w skali państwa nie budzi obecnie wątpliwości.

Prewencja powinna mieć pierwszeństwo przed represją, albowiem tak naprawdę wielu źródeł przestępczości w ogóle nie można zwalczyć środkami karnymi. Metody oddziaływania prewencyjnego mogą być zastosowane wcześnie, kiedy nie utrwaliły się jeszcze kryminogenne style życia i przestępcze kariery. Należy podjąć stosowne działanie, zanim przestępstwo zostanie popełnione, gdyż zapobieganie przestępczości poprzez oddziaływanie na sprawcę popełnionego już przestępstwa stanowi reakcją spóźnioną, skuteczną w stopniu znacznie ograniczonym .

W celu określenia pojęcia „zapobieganie przestępczości” zazwyczaj używany jest termin „prewencja”, który wywodzi się od łacińskiego słowa praeventio – „zapobieganie czemu”. Nieco rzadziej stosowany jest termin „profilaktyka”, pochodzący od greckiego przymiotnika prophylaktikos – „zabezpieczający przed czym” . Jeśli chodzi o termin „prewencja”, to jest on używany w aspekcie ogólnym, natomiast termin „profilaktyka” zazwyczaj wyłącznie w aspekcie medyczno-psychologicznym. W polskim piśmiennictwie oba terminy są używane wymiennie, aczkolwiek można dostrzec pewne tendencje do stosowania określenia „profilaktyka”, gdy mówi się o zapobieganiu przestępczości przed jej powstaniem, zaś określenia „prewencja” - gdy mowa jest o zapobieganiu dalszej przestępczości. T. Kotarbiński, dla użytku prakseologii, identyfikuje pojęcia zapobiegania i profilaktyki . Podobnie H. Kołakowska-Przełomiec, identyfikując pojęcia zapobiegania z dwoma innymi terminami: prewencją i profilaktyką przyjmuje, że oznaczają one „przedsiębranie pewnych czynności dla zapobieżenia przestępstwu, zanim jeszcze zostało ono popełnione” .

Niniejsza praca obejmuje cztery rozdziały. W rozdziale pierwszym omówione zostały najistotniejsze współczesne zagrożenia bezpieczeństwa publicznego, a mianowicie: przestępczość, narkomania, wandalizm, zagrożenia związane z infrastrukturą oraz a alkoholizm.

Drugi rozdział pracy poświęcony został charakterystyce najważniejszych programów profilaktycznych realizowanych w ostatnich latach przez Policję. W rozdziale tym omówiono założenia programu „Bezpieczne miasto” oraz programu „Bezpieczna szkoła”. Poza tym przedstawiono pokrótce najważniejsze założenia innych programów prewencyjnych – „Oświecona Warszawa”, „Elektroniczna mapa bezpieczeństwa” oraz „Powiadom. Reaguj. Nie Toleruj”.

Trzeci rozdział pracy omawia kwestie związane z metodologią badań empirycznych, nawiązuje również do badań własnych autora pracy.

W rozdziale czwartym dokonano analizy uzyskanych wyników własnych badań empirycznych.