Agencje ochrony osób i mienia w świetle prawa

Celem pracy jest omówienie administracyjnoprawnych oraz karnoprawnych zagadnień związanych z funkcjonowaniem agencji ochrony osób i mienia.

Pojawienie się w Polsce agencji ochrony osób i mienia jest związane z procesem prywatyzacji zadań Policji. Proces ten zaczął stopniowo postępować po roku 1989, a więc w zmienionych warunkach ustrojowych państwa. Zresztą zjawisko prywatyzacji zaczęło występować w całej administracji publicznej. W procesie tym chodzi bowiem nie tylko o redukcję zadań tej administracji, ale także o zapewnienie bardziej efektywnej ich realizacji. Według S. Biernata pojęcie prywatyzacji zadań publicznych nie tworzy jednolitej instytucji prawnej. Jest to zbiorcze określenie dla grupy rozwiązań prawnych, które odzwierciedlają ogólny kierunek przemian zachodzących w administracji. Prywatyzacja może być rozumiana jako kierunek przekształceń dotychczasowego sposobu wykonywania zadań (czyli jako prywatyzowanie) albo jako wynik tego procesu, czyli nowy sposób wykonywania zadań publicznych. S. Biernat przez prywatyzację zadań publicznych rozumie wszelkie przejawy odstępowania od wykonywania zadań przez podmioty administracji publicznej, działające w formie prawa publicznego. Prywatyzacja może polegać na zmianie cech podmiotu wykonującego zadanie - miejsce podmiotu prawa publicznego zajmuje podmiot prawa prywatnego - lub na zmianie form wykonywania zadań z form prawa publicznego na formy prawa prywatnego oraz na zmianie charakteru stosunków łączących podmioty wykonujące zadania publiczne z obywatelami .

Prywatyzacja zadań Policji odnosi się przede wszystkim do wykonywania zadań w zakresie ochrony osób imienia przez tzw. firmy ochroniarskie. Problematyka organizacyjno-prawna dotycząca tych firm została określona w ustawie o ochronie osób i mienia z dnia 22 sierpnia 1997 r. Podjęcie prac nad tą ustawą spowodowane było tym, że obowiązujące wcześniejsze regulacje dotyczące Straży Przemysłowej i Straży Pocztowej nie odpowiadały już współczesnym wymogom. Ponadto zaczęły w bardzo szybkim tempie powstawać podmioty gospodarcze świadczące usługi ochrony osób imienia, które zaczynały wzbudzać wątpliwości co do legalności ich działania i podstaw stosowania przez nie określonych środków prawnych. Kwestii tej nie rozwiązywały zmiany w przepisach, które upoważniły Radę Ministrów oraz Ministra Spraw Wewnętrznych do określenia szczegółowych warunków wykonywania usług ochrony osób i mienia. Wynikało to z faktu, iż ta delegacja ustawowa w ogóle została zrealizowana. Osoby wykonujące zadania w firmach ochroniarskich miały wyłącznie prawa przysługujące zwykłym obywatelom, a przede wszystkim prawo do obrony koniecznej, działania w stanie wyższej konieczności, prawo do zatrzymywania sprawcy przestępstwa na gorącym uczynku albo w czasie bezpośredniego pościgu, jak też uprawnienia przewidziane w Kodeksie cywilnym. Pracownicy zatrudnieni w firmach zajmujących się ochroną osób i mienia nie musieli posiadać szczególnych kwalifikacji i predyspozycji .

Uchwalenie ustawy jako odrębnego aktu prawnego regulującego zagadnienia ochrony osób i mienia przez podmioty niepaństwowe ma duże znaczenie dla rozwoju komercyjnej działalności ochroniarskiej i wypełnia lukę prawną w tej dziedzinie. Ustawa ta określa w szczególności: obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiązkowej ochronie, zasady tworzenia i funkcjonowania wewnętrznych służb ochrony, zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, wymagane kwalifikacje i uprawnienia pracowników ochrony oraz nadzór nad funkcjonowaniem służb tej ochrony.

Praca składa się z pięciu rozdziałów. W pierwszym z nich omówione zostały najważniejsze kwestie dotyczące działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia, a mianowicie: istota działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia, ochrona osób i mienia na tle porównawczym, elementy działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia.

Drugi rozdział poświęcony jest procesowi udzielania koncesji w zakresie świadczenia usług ochrony osób i mienia. W poszczególnych punktach tego rozdziału omówiono takie kwestie, jak: pojęcie koncesji, kształtowanie się modelu koncesjonowania działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia w Polsce, postępowanie w zakresie udzielania koncesji, podstawowe wymagania dotyczące udzielenia koncesji w zakresie ochrony osób i mienia, odmowa udzielenia koncesji.

W rozdziale trzecim przedstawiona została tematyka dotycząca cofnięcia koncesji oraz zmiany jej zakresu w sferze ochrony osób i mienia. Rozdział porusza zagadnienia związane z obowiązkiem cofnięcia koncesji według ustawy o ochronie osób i mienia, obligatoryjnym cofnięciem koncesji albo zmiany jej zakresu, a także fakultatywnym cofnięciem koncesji albo zmiany jej zakresu.

Czwarty rozdział pracy porusza zagadnienia związane z kontrolą i nadzorem działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia. Poszczególne punkty tego rozdziału są poświęcone takim kwestiom, jak: pojęcie kontroli i nadzoru, organy kontroli i nadzoru, zakres i formy kontroli, nadzorcze kompetencje Komendanta Głównego Policji.

W ostatnim, piątym rozdziale pracy, scharakteryzowano przepisy karne zawarte w ustawie o ochronie osób i mienia. W rozdziale tym omówiono cztery typy czynów zabronionych uregulowanych w tej właśnie ustawie: niezapewnienie fizycznej lub technicznej ochrony, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia bez wymaganej koncesji, naruszenie dobra osobistego człowieka przez pracownika ochrony, nieusunięcie w terminie stwierdzonych naruszeń prawa lub nieprawidłowości.

Podstawę źródłową pracy stanowią monografie omawiające problematykę ochrony osób i mienia, a także zagadnienia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Oprócz tego w pracy wykorzystano komentarze do ustawy o ochronie osób i mienia, komentarze do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jak również artykuły opublikowane w periodykach prawniczych. Przy pisaniu pracy posługiwano się także treścią aktów prawnych i zbiorami orzeczeń sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego.