Opis pracy
Celem pracy jest omówienie pojęcia chuligańskiego charakteru czynu w polskim prawie karnym.
Pojęcie chuligańskiego charakteru czynu ma swój rodowód w prawie kształtującym się w Rosji Radzieckiej, a ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, iż było ono charakterystyczne właśnie dla systemów prawnych państw byłego bloku socjalistycznego. Po drugiej wojnie światowej, a ściślej mówiąc w połowie lat 50-tych XX wieku, zjawisko chuligaństwa zostało uznane w Polsce za problem społeczny. Szczególnie dużą rolę w takim postrzeganiu chuligaństwa oraz w kształtowaniu stereotypu chuligana odegrała prasa, publikując alarmujące doniesienia o ekscesach chuligańskich. Wyrażane na jej łamach zaniepokojenie opinii publicznej wzrastającymi rozmiarami zjawiska nie pozostało bez odpowiedzi, a wręcz odwrotnie, wywołało łańcuch reakcji społecznych, prowadzących m. in. do prawnego uregulowania kwestii chuligaństwa. W tym czasie ukazało się sporo publikacji poświęconych analizie przyczyn i form chuligaństwa oraz środkom walki z tym zjawiskiem. Na ogół panowało przekonanie, że samo zjawisko chuligaństwa nie jest czymś nowym, natomiast nowy jest stopień jego nasilenia, rozprzestrzenianie się oraz zaostrzanie jego form. Masowość zjawiska uważano za jego szczególnie niepokojącą właściwość. Podkreślono, że zjawisko chuligaństwa nie jest problemem tylko jednego państwa, ale wielu państw o różnym ustroju społeczno-ekonomicznym .
Początku wzrostu i zaostrzania się form chuligaństwa w Polsce szukano w okresie okupacji, który spowodował ogólne rozprzężenie obowiązujących norm moralnych. Chuligaństwo traktowano także jako nie zamierzony produkt uboczny przekształceń społecznych w okresie powojennym, zwłaszcza migracji ze wsi do miasta, rozwoju przemysłu. Zwracano uwagę na to, że chuligaństwo występuje najczęściej w dużych skupiskach ludności poddanych szybkim przemianom społecznym, że przybiera najostrzejsze formy tam, gdzie najbardziej chwieją się tradycyjne struktury społeczne. Zdaniem wielu autorów chuligaństwo stanowiło rezultat niedopatrzeń i błędów w systemie i metodach wychowania dzieci i młodzieży. Dość powszechnie wskazywano również na związek chuligaństwa z nadużywaniem alkoholu. Gdy jednak jedni autorzy widzieli w nadmiernym spożyciu alkoholu przyczynę chuligaństwa, inni uznawali nadużywanie alkoholu za jeden z symptomów chuligańskiej postawy. Z kolei jeszcze inni autorzy spostrzegali w łączeniu pijaństwa z chuligaństwem przeszkodę na drodze do właściwego rozpoznania zjawiska chuligaństwa.
Pojęcie przestępstwa o charakterze chuligańskim wprowadziła do systemu polskiego ustawodawstwa karnego ustawa z dnia 22 maja 1958 r. o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za chuligaństwo . Pojęcie to znalazło się następnie w kodeksie karnym z 1969 r. , jednakże nie znalazło się w pierwotnym brzmieniu kodeksu karnego z 1997 r. Pojawiło się natomiast w obecnie obowiązującym kodeksie stosunkowo niedawno – zostało ono wprowadzone przez ustawę z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw , z mocą obowiązującą od dnia 12 marca 2007 r.
Praca podzielona została na trzy rozdziały. W pierwszym rozdziale przybliżone zostało pojęcie chuligańskiego charakteru czynu w prawie karnym, a mianowicie: ustawowa definicja chuligańskiego charakteru czynu, jak również charakter chuligański czynu jako okoliczność kwalifikująca odpowiedzialność karną.
Rozważania rozdziału drugiego dotyczą podstawowych zagadnień kryminologicznego ujęcia chuligaństwa, a więc przyczyn dopuszczania się czynów o charakterze chuligańskim.
Z kolei w trzecim rozdziale pracy omówiono zagadnienia związane z postępowaniem karnym w sprawach o przestępstwa o charakterze chuligańskim. Chodzi tu o tzw. sądy 24-godzinne.
Podstawę źródłową pracy podręczniki do prawa karnego i procesu karnego, komentarze do kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego, literatura z zakresu kryminologii, jak również liczne artykuły opublikowane w periodykach prawniczych. Korzystano także z orzecznictwa Sądu Najwyższego.