Wyspecjalizowane instytucje ochrony prawa w UE

Podstawy aktualnej Unii Europejskiej uległy zatwierdzeniu na konferencji w Maastricht w Holandii w grudniu 1991 r. Zatwierdzony w późniejszym czasie Traktat o Unii Europejskiej, określany również jako Traktatem z Maastricht, został ratyfikowany w 1993 r. i określał architekturę wzajemnej europejskiej polityki europejskiej. Polityka ta bazowała na trzech filarach, odnoszących się do poziomu spraw i kompetencji Unii Europejskiej. Należą do nich :

a) I filar - unia gospodarcza i walutowa,

b) II filar - wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa,

c) III filar - współpraca w zakresie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości.

Zawarta w Amsterdamie powinność do sukcesywnego określania obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości wyznaczało istotny krok w rozwoju i wzmacnianiu integracji europejskiej. W momencie wejścia Traktatu w życie 1999 roku, problem przeprowadzenia jego uregulowań, zatwierdzenia właściwych środków prawnych, jak również wypracowania fundamentów przyszłej polityki odnośnie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych stała się wyjątkowo niecierpiąca zwłoki. Było to wynikiem szczególnie włączenia warunków regulujących politykę imigracyjną, azylową, wizową i celną do prawa wspólnotowego. Kwestie te po usankcjonowaniu Traktatu z Maastricht były, obok kooperacji policyjnej i sądowej, materią III filaru Unii Europejskiej . Fundamentalnym dylematem działania tego filaru był brak właściwych instrumentów prawnych i technicznych do przeprowadzenia celów kooperacji, będący skutkiem ociągania się w zaplanowaniu i przyjmowaniu konkretnych rozstrzygnięć, powodujących odmienne poglądu poszczególnych państw członkowskich, jak również ciągły dylemat połączony z relacją między poziomami wspólnotowym i międzyrządowym, na których został oparty III filar.

Zadaniem poniższej pracy jest przedstawienie wyspecjalizowanych instytucji ochrony prawa, określających charakterystykę aktualnego stanu unijnej współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, jak również pozwalających na zarysowanie perspektyw na najbliższy okres.

Trzeci filar Unii Europejskiej był nowym składnikiem struktury integracji europejskiej zawartym w Traktacie z Maastricht i dotyczył wymiaru sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych. Rozstrzygnięcia odnośnie kooperacji w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych zostały określone w Traktacie o Unii Europejskiej. Szczegółowy obszar przedmiotowy III filaru to przede wszystkim polityka azylowa, zasady regulujące przekraczanie granic zewnętrznych Państw Członkowskich i nadzorowanie ich, polityka imigracyjna i polityka dotycząca obywateli krajów trzecich, walka z oszustwami na skalę międzynarodową, współpraca sądowa w sprawach cywilnych, współpraca sądowa w sprawach karnych, współpraca celna, współpraca policyjna celem zapobiegania i walki z terroryzmem, z nielegalnym handlem narkotykami i innymi poważnymi formami międzynarodowej przestępczości, włącznie z koniecznymi formami współpracy celnej, w związku ze zorganizowaniem obejmującego całą Unię systemu wymiany informacji w ramach Biura Policji Europejskiej.

Poniższe opracowanie zbudowane jest z dwóch rozdziałów, które dokładnie zarysowują wyspecjalizowane instytucje ochrony prawa w Unii Europejskiej. Przedstawione w nich są zasady funkcjonowania i ludzie kreujący te instytucje.

Rozdział pierwszy omawia genezę kooperacji, ewolucje uprawnień i struktur organizacji policyjnych i sądowniczych. Przedstawione są: Grupa TREVI - wewnętrzna grupa Unii Europejskiej ds. bezpieczeństwa utworzona przez Radę Europejską, oraz System Schengen, jak również Program z Tampere, Program haski.

Drugi rozdział przedstawia unijne instytucje ochrony prawa. Jak przedstawia się polityka Unii w obrębie spraw wewnętrznych i jak ta polityka realizowana jest przez omawiane instytucje: Europejski Urząd Policji – EUROPOL, EUROJUST czyli Europejska Jednostka Współpracy Sądowej, FRONTEX – Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich oraz Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych – OLAF.

Zakończenie opracowania to podsumowanie rozważań na temat europejskich instytucji ochrony prawa.

Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Polityka UE w obszarze spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości
3. Unijne instytucje ochrony prawa
4. Zakończenie
5. Bibliografia