Opis pracy
Celem pracy jest analiza organizacyjno-prawnych aspektów audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.
Nowoczesny audyt wewnętrzny ukształtował się w XX wieku. Największą międzynarodową organizacją audytorów wewnętrznych jest obecnie Instytut Audytorów Wewnętrznych założony w 1941 roku. W ciągu XX w. i na początku XXI w. orientacja audytu wewnętrznego przeszła pewną ewolucję z rachunkowo-księgowej w stronę biznesowo-zarządczej. Proces ten jest związany ze wzrostem poziomu złożoności działalności gospodarczej organizacji i coraz bardziej ograniczonymi możliwościami bezpośredniego kierowania ich działalnością .
Po raz pierwszy w polskim ustawodawstwie pojęcie audytu wewnętrznego zostało sformułowane w ustawie z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych . W art. 35c tej ustawy zdefiniowano audyt wewnętrzny jako „ogół działań, przez które kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę funkcjonowania jednostki w zakresie gospodarki finansowej pod względem legalności, gospodarności, celowości, rzetelności, a także przejrzystości i jawności”.
Powyższa definicja była wielokrotnie krytykowana w nauce prawa finansowego. W konsekwencji kolejna ustawa o finansach publicznych z 2005 roku wprowadziła definicję w dużym stopniu odmienną. Zgodnie z art. 48 tej ustawy audytem wewnętrznym określany był „ogół działań obejmujących niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce (w tym procedur kontroli finansowej), w wyniku którego kierownik jednostki uzyskiwał obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów”. Jak zatem widać, nowa definicja audytu wewnętrznego rozszerzona została o nowe obowiązki, co stanowiło rozwiązanie nawiązujące do współczesnych międzynarodowych definicji audytu .
Regulacje obecnej ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych wprowadziły nową definicję audytu wewnętrznego. Wskazują one, że audyt wewnętrzny to działalność niezależna i obiek¬tywna, dążąca do oceny sposobu zarządzania - realizacji założonych celów, rezultatem czego jest wnoszenie do jednostki tzw. wartości dodanej. Poprzez swoją działalność przyczynia się do usprawniania systemu zarządzania, co w konsekwencji powinno spo¬wodować poprawę funkcjonowania organizacji . Filozofia współczesnego audytu wewnętrznego w sektorze publicznym koncentruje się na bieżącym wspieraniu kierownika jednostki w realizacji jej założonych zadań poprzez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz świadczenie usług doradczych na rzecz kierownictwa najwyższego szczebla .
Praca podzielona została na cztery rozdziały. W rozdziale pierwszym omówiono najważniejsze zagadnienia z zakresu audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, a mianowicie: pojęcie i zakres audytu wewnętrznego, jednostki zobowiązane z mocy prawa do prowadzenia audytu wewnętrznego, dobrowolny audyt wewnętrzny, a także standardy audytu wewnętrznego.
Drugi rozdział pracy przedstawia rozważania związane z zasadami pełnienia funkcji audytora. Poszczególne punkty tego rozdziału są poświęcone takim zagadnieniom, jak: status prawny audytora wewnętrznego, wymogi formalne i kwalifikacje audytora wewnętrznego, ochrona stosunku pracy audytora wewnętrznego, usługodawca zewnętrzny, jak również niezależność organizacyjna kierownika komórki audytu wewnętrznego.
W rozdziale trzecim przybliżono zagadnienia dotyczące warunków prowadzenia audytu wewnętrznego. Chodzi tu konkretnie o takie kwestie, jak: plan audytu wewnętrznego, upoważnienie do audytu wewnętrznego, koordynacja systemu audytu w jednostkach sektora finansów publicznych, kompetencje Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie audytu wewnętrznego. W ostatnim punkcie tego rozdziału dokonano porównania audytu wewnętrznego z instytucją kontroli zarządczej.
Czwarty rozdział zawiera analizę audytu wewnętrznego i kontroli zarządczej w wybranej jednostce sektora finansów publicznych.