Darowizna jako umowa przenosząca własność

Czym jest darowizna?

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Tak więc darowizna należy do umów nazwanych, albowiem jest uregulowana ustawowo. Darowiznę cechuje nieodpłatne przysporzenie osobie obdarowanej korzyści kosztem majątku darczyńcy. Darowizna jest umową i nie można jej traktować jako jednostronną czynność prawną nawet wtedy, gdy darczyńca zobowiązuje się jednostronnie do bezpłatnego świadczenia, nie nakładając na obdarowanego żadnych obowiązków. Jest to umowa zobowiązująca, chociaż w pewnych sytuacjach samo jej zawarcie skutkuje rozporządzenie rzeczą lub prawem w sensie wykonania umowy, a więc spełnienia świadczenia na rzecz obdarowanego. Dzieje się tak przykładowo, gdy chodzi o przeniesienie własności rzeczy oznaczonych co do tożsamości, czy też przeniesienie wierzytelności. Rzecz jasna nie ma przeszkód, aby strony umowy zastrzegły w jej treści, iż darowizna wywoła jedynie skutki zobowiązujące. Ogólnie rzecz biorąc, umowa darowizny z reguły wywołuje skutek rozporządzający w sensie jej wykonania we wszystkich przypadkach, w których taki skutek wywołuje czynność prawna odpłatna (np. umowa kupna-sprzedaży).

Zawarcie umowy darowizny

Zawarcie umowy darowizny wymaga w zasadzie zachowania formy notarialnej pod rygorem nieważności dla oświadczenia darczyńcy. Jednakże w tym samym paragrafie mamy do czynienia z wyjątkiem dopuszczonym dla przypadków, gdy przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Przytoczone tu zasady co do formy darowizny nie uchybiają przepisom, które ze względu na jej przedmiot wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń woli obu stron. Przykładem jest tutaj darowizna nieruchomości. Jest więc oczywiste, że w tym przypadku braku formy szczególnej nie rozwiązuje spełnienie przyrzeczonego świadczenia i forma aktu notarialnego będzie wymagana pod rygorem nieważności. W tym przypadku wymóg formy notarialnej jest przewidziany dla oświadczeń woli obu stron.

Nieco inaczej jednak przedstawia się sprawa wówczas, gdy w ramach umowy darowizny następuje nieodpłatne ustanowienie na rzecz osoby obdarowanej ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości. Aby taka czynność prawna była skuteczna wystarczy złożenie przez darczyńcę oświadczenia woli w formie aktu notarialnego. Obdarowany może natomiast wyrazić swoją wolę co do przyjęcia darowizny w dowolny sposób.

Opis zawartości pracy

Niniejsza praca jest poświęcona umowom, a konkretnie umowie darowizny. Nie jest to być może umowa najczęściej zawierana, ale zapewne często występuje w stosunkach międzyludzkich. Ponadto w niektórych wykazuje ona pewne odrębności w stosunku do innych umów. Darowizna jest interesująca nie tylko ze względu na uregulowania występujące w kodeksie cywilnym, ale również ze względu na przepisy podatkowe. Swego czasu ulgi podatkowe z tytułu darowizny sprawiły, iż był to rodzaj umowy, który miał tak zwane swoje pięć minut i był szeroko dyskutowany praktycznie w całym kraju. Zarówno rozwiązania kodeksowe, jak i podatkowe zostaną rzecz jasna omówione w dalszej części pracy.

Pierwsza część pracy poświęcona jest zagadnieniu umów w szczególności. Zawiera ona podstawowe informacje na temat zobowiązań, a w szczególności na temat umów, będących jednym ze źródeł zobowiązań. Poświęcone też zostało trochę miejsca na przybliżenie zasady swobody umów.

Druga część stanowi pewne odejście od rozważań na temat zobowiązań i omawia tematykę z zakresu prawa rzeczowego, a konkretnie sprawy związane z nabywaniem, przenoszeniem i utratą prawa własności. Część ta jest oczywiście niezbędna, skoro darowizna stanowi właśnie umowę przenoszącą własność.

Trzecia, a zarazem najobszerniejsza część przedstawia uregulowanie darowizny w kodeksie cywilnym. Wyjaśniono pojęcie i cechy darowizny, sam akt zawarcia umowy, skutki prawne darowizny, zagadnienia związane z jej odwołaniem i rozwiązaniem, jak również zagadnienia z prawa spadkowego dotyczące darowizn.

Ostatnia część jest poświęcona ustawie o podatku od umowy darowizny.