Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

Geneza Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża

Geneza MKCK jest związana ściśle z osobą Henry’ego Dunanta oraz jego obecnością w bitwie pod Solferino, która odbyła się w 1862 roku. Okrucieństwa tej bitwy sprawiły, że Henry Dunant postanowił założyć organizację zajmującą się pomocą humanitarną niesioną ofiarom wojen. Oczywiście do 1862 roku można było znaleźć wiele drastycznych opisów literackich różnorodnych bitew. Wiadomo, że przed bitwą pod Solferino stoczono wiele wojen, rozegrano wiele bitew. Widok dogorywających rannych, okradanie trupów były więc czymś normalnym, nikogo to nie dziwiło, nikogo nie szokowało. Jednak Henry Dunant, ten szczególnie wrażliwy człowiek, jeden ze współzałożycieli YMCA w Paryżu, wstrząśnięty widokiem pobojowiska postanowił uczynić wszystko, by zmienić los chorych i rannych żołnierzy. Tak oto zwykłe zrządzenie losu dało początek prawu humanitarnemu, które od tej chwili zacznie przybierać bardziej sformalizowany charakter .

Początki działalności humanitarnej na świecie

Trzeba jednak pamiętać, że to wcale nie Henry Dunant był prekursorem działań humanitarnych w historii ludzkości. Normy zwyczajowe związane z zasadami prowadzenia wojen były znane już od XII wieku p.n.e. (Księga Manu), rozwinięte zostały następnie w starożytnym Rzymie, a później w średniowieczu. Warto zwrócić uwagę jedynie na prawo humanitarne w węższym wymiarze, jako prawo dotyczące ochrony człowieka bez względu na to, czy jest on czynnym uczestnikiem, czy tylko ofiarą konfliktu . Jak już wspomniano, Henry Dunant zainicjował powstanie pisanego prawa humanitarnego, wymyślił organizację, która nieść miała pomoc, stworzył „ruch czerwonokrzyski”.

Nie wolno jednak zapominać o innych osobach, postaciach nie mniej ważnych dla całego ruchu związanego z działalnością humanitarną. Pomoc samarytańska, bezinteresowna, oparta jest na ludzkich odruchach współczucia, chęci czynienia dobra bliźnim. Już od zarania dziejów kobiety-sanitariuszki niosły pomoc chorym, cierpiącym, potrzebującym. Przykładów na to i opisów niesienia pomocy możemy doszukać się w tekstach czy w literaturze opisującej minione wieki. Kobiety towarzyszyły wojskom pod Troją, opatrywały rannych wojowników w Rzymie. W tym początkowym okresie pomoc sanitarna, działania humanitarne prowadzone były w sposób wielce spontaniczny, niezorganizowany i nieregularny. W latach późniejszych niesieniem pomocy zajęły się zakonnice, członkinie zgromadzeń samarytańskich .

U schyłku średniowiecza w armiach zaczęły pojawiać się „służby sanitarne” towarzyszące wojskom w wyprawach i bitwach. Pierwszy wojskowy, świecki lazaret polowy został zorganizowany w 1492 roku przez Izabellę Hiszpańską, podczas oblężenia Grenady. Jednak bardzo długo jeszcze wodzowie nie przykładali należytej wagi do ochrony i tro¬ski o rannych i chorych żołnierzy. Dopiero na przełomie XVI i XVII wieku, a miało to ścisły związek z utworzeniem stałego wojska, zaczęto dostrzegać konieczność troski o żołnierzy. Coraz częściej wojska wyruszające do walki zabierały ze sobą leka-rzy. Jednym z pierwszych i chyba najsłynniejszym (na owe czasy) był francuski chirurg Ambrozius Pare .

W XVII wieku we Francji powstało Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia, tzw. szarytek. Ich głównym zadaniem, obowiązkiem jest opatrywanie rannych na polu walki. To właśnie szarytki w Anglii pod przywództwem Anny Halketh-Murray chyba jako pierwsze niosą pomoc rannym żołnierzom obu wojujących stron. W okresie wojen napoleońskich obok szarytek pojawiają się wizytki, a jeszcze później dołączają do nich ochotniczki świeckie. Okres wojen napoleońskich to również okres wzmożonych działań humanitarnych, mniej lub bardziej skoordynowanych. Różnego rodzaju działalność indywidualną czy zbiorową wykazuje między innymi p. Klahr, żona filozofa Johanna Gotlieba Fichtego. W Niemczech powstaje „Stowarzyszenie Pomocy Rannym” - z inicjatywy A. Schaffer z Kołobrzegu. W okresie Wiosny Ludów w różnych miastach, m.in. Wiedniu, Lyonie czy Warszawie, tworzą się społeczne komitety samarytańsko-opiekuńcze. W 1847 roku powstało w Zurychu „Towarzystwo Ratownicze”, którego zadaniem była pomoc wojskowym służbom sanitarnym w opiece nad rannymi i chorymi żołnierzami .

Podczas wojny krymskiej sławne stało się nazwisko Florence Nightingale. Właśnie na Krymie rozpoczyna ona swoją działalność wśród rannych i chorych żołnierzy. Poświęciła swoje życie pielęgniarstwu, a właściwie jego tworzeniu. Organizowała ekipy dziewcząt do opieki nad rannymi i chorymi czy to w Londynie, podczas epidemii cholery, czy to podczas działań wojennych. Została nawet naczelną kierowniczką pielęgniarek w szpitalu Kolegium Królewskiego, jednak nad pracę w szpitalu przedkłada pracę na polu bitwy. Dlatego też w 1854 roku opuściła Londyn i znowu udała się na front. W tym samym czasie tworzone są kobiece oddziały ochotniczej służby pielęgniarskiej do lazaretów. Ich pomysłodawcą i organizatorem jest dr Mikołaj Pirogow. Obserwując pole walki, zachowania żołnierzy i ich dowódców, zreformował na tyle wojskową służbę zdrowia, że już podczas wojny krymskiej udało mu się w znaczący sposób zmniejszyć śmiertelność wśród rannych żołnierzy.

Początki działalności humanitarnej w Polsce

Również Polacy, a przede wszystkim Polki, mają swój wkład w rozwój ruchów samarytańskich. Jedną z pierwszych postaci, której przypisuje się działania humanitarne, była Jadwiga Śląska - po bitwie pod Legnicą w 1241 roku gorliwie opiekowała się rannymi, przemywała im rany. Była założycielką przytułków i szpitali. Inne znane osoby, działaczki humanitarne to m.in. matka króla Jana III Teofila z Daniłłowiczów czy Anna Alojza Chodkiewiczowa .

Późniejsze losy Polski sprawiły, że trudno było prowadzić działalność humanitarną sensu stricto. Powstające pod zaborami organizacje obok działalności humanitarnej prowadziły w mniejszym bądź większym zakresie również działania polityczne, narodowowyzwoleńcze. Taki charakter miał m.in. Komitet Opieki nad wdowami i sierotami po poległych żołnierzach czy Związek Dobroczynności Patriotycznej Kobiet. Działania między innymi takich osób i organizacji nie miały zbyt wielkiego wsparcia prawnego o charakterze powszechnym. Więcej było jednak w tym okresie wypowiedzi czy zachowań powodowanych silnym wpływem elementów religijnych czy moralnych. Tworzenie prawnych podstaw zmierzających do poprawy losu rannych, chorych, rozbitków czy innych uczestników i stron konfliktów zbrojnych rozpoczęło się w zasadzie dopiero w drugiej połowy XIX wieku.

Opis zawartości pracy

Celem pracy jest omówienie najważniejszych zagadnień związanych z funkcjonowaniem Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.

Praca podzielona została na pięć rozdziałów. W rozdziale pierwszym przybliżono działalność Henry’ego Dunanta - założyciela organizacji Czerwonego Krzyża, powstanie Komitetu Pięciu w Genewie w lutym 1863 r. oraz oficjalne powołanie Czerwonego Krzyża w dniu 29 października 1863 r.

Drugi rozdział pracy poświęcony jest charakterystyce działalności Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. W rozdziale tym podkreślono rolę Komitetu Czerwonego Krzyża w pierwszych kodyfikacjach prawa humanitarnego oraz udział Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w kodyfikacji prawa humanitarnego w XX wieku.

W rozdziale trzecim przedstawiono podstawy prawne i zasady działania Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża zawarte w traktatach sprzed II wojny światowej oraz po II wojnie światowej.

Czwarty rozdział pracy obejmuje analizę strukturę organizacyjną Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. W poszczególnych punktach tego rozdziału omówiono przekształcenie Komitetu Czerwonego Krzyża w Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, status prawny Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, jak również organy Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.

W piątym, jednocześnie ostatnim rozdziale pracy, przedstawiono genezę Polskiego Czerwonego Krzyża, strukturę organizacyjną Polskiego Czerwonego Krzyża oraz działalność Polskiego Czerwonego Krzyża.