Opis pracy
Celem pracy jest analiza statusu prawnego osób skazanych i tymczasowo aresztowanych stwarzających szczególne zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku w jednostce penitencjarnej.
Problematyka specjalnych oddziałów dla więźniów niebezpiecznych jest rozmaicie oceniana w doktrynie. W literaturze zauważono, że tworzenie odrębnych oddziałów dla osób niebezpiecznych w zakładach karnych lub aresztach śledczych jest świadectwem „izolacji w izolacji”, przykładem kreowania izolacji wielopoziomowej o różnym zakresie i intensyfikacji, w tym przypadku zachodzi bowiem wielokrotna izolacja więźniów od społeczeństwa oraz więźniów od więźniów . Zdaniem Z. Lasocika, oddział ten jest „więzieniem w więzieniu”, podsystemem, w którym dokonuje się proces potęgowania izolacji do poziomu, który ociera się o dopuszczalne granice nadzoru i kontroli. Autor ten jednocześnie podkreślił, że jest to instytucja więzienna, w której nawet funkcjonariusz SW może być outsiderem. Oddział dla więźniów niebezpiecznych stanowi bowiem drugi przypadek - pierwszym były cele śmierci - w polskim systemie penitencjarnym, gdy w więzieniu powstaje miejsce dostępne tylko dla wybranych członków personelu . Ze względu na wytyczone przez przepisy kodeksu karnego wykonawczego granice izolacji w zakładzie karnym typu zamkniętego, uzasadnienia tego stanu rzeczy nie należy poszukiwać w ochronie społeczeństwa przed niebezpiecznymi więźniami, lecz w ochronie społeczności więziennej oraz personelu penitencjarnego i zapewnienia bezpieczeństwa zakładu karnego . Wspomniani autorzy za bezdyskusyjny uznają jednak pogląd, że więźniowie szczególnie groźni powinni być jednak potraktowani inaczej niż pozostali skazani, jakkolwiek przy uwzględnieniu rozsądnej proporcji izolacji . Na wskazane okoliczności zwracał uwagę również S. Pawela, podnosząc, że przepisy dotyczące odbywania kary pozbawienia wolności przez skazanych niebezpiecznych tworzą w istocie więzienie o modelu odwetowo-ochronnym . Na nadmierny rygoryzm w postępowaniu z tą kategorią osadzonych wskazywał Komitet Zapobiegania Torturom oraz RPO .
Praca podzielona została na trzy rozdziały. W rozdziale pierwszym omówiono najważniejsze zagadnienia wprowadzające do problematyki więźniów niebezpiecznych, a mianowicie: definicja więźniów niebezpiecznych. międzynarodowe rekomendacje w zakresie postępowania grupą więźniów niebezpiecznych oraz rozmiary zjawiska więźniów niebezpiecznych w polskich zakładach karnych.
Drugi rozdział pracy przedstawia rozważania związane z postępowaniem wobec skazanego zakwalifikowanego do grupy osadzonych niebezpiecznych. Poszczególne punkty tego rozdziału są poświęcone takim zagadnieniom, jak: kryteria kwalifikowania skazanego jako niebezpiecznego, organy kwalifikujące skazanych do grupy osadzonych niebezpiecznych oraz specjalne środki kontroli stosowane wobec skazanych niebezpiecznych. Z kolei rozdział trzeci zawiera analogiczne punkty dotyczące postępowania wobec osób tymczasowo aresztowanych i zakwalifikowanych do grupy niebezpiecznych.
Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Zagadnienia wprowadzające do problematyki więźniów niebezpiecznych
3. Postępowanie wobec skazanego zakwalifikowanego do grupy osadzonych niebezpiecznych
4. Postępowanie wobec osób tymczasowo aresztowanych zakwalifikowanych do grupy niebezpiecznych
5. Zakończenie
6. Bibliografia