Opis pracy
W 1487 roku Jakob Sprenger i Heinrich Insistoris opublikowali „Malleus maleficarum”, czyli „Młot na czarownice”, gdzie opisano całą serię dramatycznych wypadków z udziałem czarownic. Książka ta stanowiła wręcz podręcznik prowadzenia procesów czarownic. Na podstawie tej publikacji możliwe jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego kobiety były najczęściej oskarżane o czary i dlaczego tak znaczna część przypisywanych im przewinień dotyczyła sfery seksu.
Rozpowszechniający tezy „Młot na czarownice” stanowił podstawę do „nauki” o czarownicach i w istotnym stopniu przyczynił się do śmierci tysięcy osób. Książka ta systematyzuje różne wierzenia o czarach, z wykorzystaniem poparcia autorytetu Papieża i teologicznych argumentów. Wykształciła i utrwaliła ona w świadomości społeczeństw wyobrażeń związanych z tym, że to kobiety zajmują się czarami, dlatego każda kobieta z samego założenia jest podejrzana, jak i tym, że praktyki związane z czarami są zorganizowane i istnieje sekta, która dąży do zniszczenia religii chrześcijańskiej. Przedstawione teorie były podstawą do działań zaplanowanych na wielką skalę, związanych ze zwalczaniem spisku przeciwko chrześcijaństwu. Zagadnienia opisane w „Młocie na czarownice” były popularyzowane zapalczywie w ramach kazań, jak i przez pokazowe procesy czarownic oraz ich egzekucje.
Niniejsza praca skupia się na zagadnieniach związanych z polowaniami na czarownice i procesami czarownic, które miały miejsce głównie w Europie na przestrzeni XV i XVIII wieku. Celem pracy jest przedstawienie informacji związanych z podłożem, przebiegiem i zakończeniem tego procesu. Praca składa się z pięciu rozdziałów.
Pierwszy rozdział pracy poświęcono początkom polowań na czarownice i podłożu problemu. Przedstawiono tu podstawowe czynniki, które wpłynęły na rozwój wierzeń w czarownice i tak nasilone działania zmierzające do ich sądzenia i skazywania. Odniesiono się tu do ewolucji stanowiska Kościoła w tej kwestii, które miało tu kluczowe znaczenie. Przedstawiono okoliczności powstania „Młota na czarownice”, który był najważniejszym dokumentem w historii polowania na czarownice. Rozdział zawiera również próbę oceny okresu, w którym polowania rozwinęły się, podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy był to okres wielkiego rozkwitu, czy zabobonu i ciemnoty.
Rozdział drugi zawiera przedstawienie obrazu czarownicy. Odnosi się do ówczesnych wyobrażeń o czarownicach, działaniach przez nich rzekomo podejmowanych i rzekomych pobudkach tych działań.
Rozdział trzeci odnosi się do stanowiska Kościoła w kwestii czarownic i mimo, że najważniejsze czynniki, które wpłynęły na rozpoczęcie polowań i procesów czarownic odbyły się ze strony Kościoła, rozdział stanowi próbę racjonalnego spojrzenia na fakty. Mimo, że literatura poświęcona zagadnieniu, często krytycznie podchodzi do postawy Kościoła w przedmiotowej kwestii w rozdziale powołano się także na materiały przeczące takim tezom.
Rozdział czwarty skupia się na zagadnieniach związanych z procesami czarownic. Przedstawiono aspekty prześladowania osób oskarżanych o czary, gdzie uwzględniono również zagadnienie płci prześladowanych. Rozdział nawiązuje obszernie do zagadnienia tortur stosowanych podczas przesłuchań osób oskarżonych o czary, które były kluczowym czynnikiem w procesach o czary i bez których nie byłoby możliwe zasądzenie tylu win w tych procesach. Przedstawiono tu metodologię przesłuchań i wybrane rodzaje tortur. Rozdział odnosi się również do aspektów spraw o czary przed sądami. Nawiązano tu do specyfiki pracy sądów, skupiając się na procedurze przesłuchań skazanych i świadków i zasądzanych karach. Przedstawiono również przykład racjonalnego i rozsądnego podejścia władz do problemu rzekomego czarostwa.
Piąty rozdział odnosi się do ostatniego procesu i ostatniej czarownicy. Skupiono się tu przede wszystkim na Polsce, nawiązując do jednego z ostatnich dużych procesów czarownic w Dobruchowie i ostatniego procesu o czary zakończonego skazaniem oskarżonej. Nawiązano również do współczesnych przejawów wiary w czary znajdującej swój finał w sądzie. Odniesiono się także do ostatniego procesu czarownicy, jaki miał miejsce w Wielkiej Brytanii w połowie XX wieku. W rozdziale zawarto również przedstawienie zagadnień związanych z zakończeniem polowań na czarownice. Rozdział stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, co sprawiło, że zaprzestano polowań na czarownice i jakie czynniki odegrały w tej kwestii najważniejszą rolę.