Opis pracy
Turystyka należy to najczęściej praktykowanych współcześnie form spędzania wolnego czasu. W wąskim znaczeniu „turystyka” stanowi formę czynnego wypoczynku poza miejscem stałego zamieszkania i związana jest z celami poznawczymi i elementami sportu. W szerszym znaczeniu turystyka obejmuje wszelkie formy dobrowolnej zmiany miejsca pobytu nie związana z pracą zawodową lub zmianą miejsca zamieszkania. Turystyka pełni m.in. funkcje: zdrowotną, wypoczynkową, kulturalną, poznawczą, ekonomiczną , ale przede wszystkim pełni funkcję wychowawczą. Funkcja wychowawcza to jedna z najważniejszych funkcji turystyki. W całym procesie wychowania – rozumianym, jako całokształt wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie – jedną z kluczowych kwestii jest kształtowanie osobowości. W miarę dorastania, człowiek wkracza w kolejne grupy społeczne oraz jednocześnie przyswaja sobie określone role społeczne, które w tych grupach musi pełnić. Turystyka już ze swej istoty, stwarza możliwości kształtowania osobowości człowieka. Z jej uprawianiem łączy się bowiem takie cechy, jak: aktywność, wspólnota przeżyć, przyjaźń, odpowiedzialność, odwaga, zaradność itp. Kształtuje ono postawy społeczne, te pożądane, a niekiedy dysfunkcjonalne, czyniąc z turystyki ważny element procesu wychowania oraz przygotowania człowieka do życia w społeczeństwie.
O wychowawczych funkcjach turystyki możemy mówić w zasadzie w odniesieniu do każdego etapu życia człowieka. Jednak bez wątpienia największy wpływ turystyki na wychowanie i osobowość dotyczy dzieci i ludzi młodych. Dzięki turystyce człowiek wchodzi przecież w bezpośredni kontakt z przyrodą i kulturą odwiedzanych terenów co powoduje, że oddziaływanie wychowawcze obserwowanych rzeczy i zjawisk nabiera szczególnego charakteru. Turystyka wywołuje emocje i uczucia. Dostarcza niezapomnianych przeżyć, uwrażliwia na piękno, uczy tolerancji wobec odmiennych poglądów oraz w ogóle szacunku do tego co różni ludzi. Z wychowawczego punktu widzenia, najcenniejszy jest kontakt z ludźmi. Każdy człowiek doświadczył na pewno niejednokrotnie tego, jak silnie łączą wspólne przeżycia, wspólnie spędzone wakacje, górskie wędrówki itp. W czasie takich wyjazdów człowiek ma możliwość zaobserwowania tego czego nie widzi na co dzień lub konfrontowania dotychczasowych wizerunków z zaobserwowanymi obrazami życia. Zdarza się, że turystyka pozwala niektórym osobom, które wcześniej były niedoceniane, na odnalezienie swojego miejsca w grupie rówieśniczej (np. jako znakomity organizator, wytrawny piechur, czy też „dusza towarzystwa”).
W czasie imprez turystycznych często dochodzi do powstawania nowego systemu zależności społecznych. Jednym z nich jest zjawisko „odwrócenia piramidy społecznej”, kiedy to na przykład z racji większych umiejętności turystycznych – wyższą pozycję w grupie uzyskuje nie dyrektor, lecz jego podwładny, nie profesor, lecz jego uczeń. Zdarza się, że nieformalne więzi powstałe w okresie wakacji, nie tracą całkowicie na znaczeniu nawet po powrocie do codziennego rytmu życia. Turystyka może być lekcją odpowiedzialności za siebie i za innych. Potrzeba akceptacji mobilizuje do pracy nad samym sobą. Turystyka stwarza wiele okazji do nowych warunków i okoliczności. Jest to bardzo ważne wobec dynamiki przemian jakie dokonują się współcześnie. Wychowawcze zadania i możliwości turystyki wykraczają poza tradycyjne środowisko wychowawcze . O wychowawczej funkcji turystyki można opowiadać jeszcze bardzo dużo. To właśnie wychowawcza funkcja turystyki, a zwłaszcza jej dylematy są tematem niniejszego opracowania.
Głównym celem niniejszej pracy są dylematy w realizacji funkcji wychowawczej rozumianej, jako:
1. zrekonstruowanie dorobku naukowego dotyczącego funkcji wychowawczej,
2. charakterystykę oraz wpływ turystyki na zaspokajanie potrzeb człowieka,
3. wskazanie na dylematy wychowawczej funkcji turystyki oraz ich wpływu na zachowanie ludzi: dzieci, młodzieży, pracujących, biznesmenów,
4. przedstawienie barier realizacji funkcji wychowawczej turystyki.
Przesłanki, które zadecydowały o wyborze tematu pracy magisterskiej: Dylematy w realizacji funkcji wychowawczej turystyki są związane z moimi osobistymi zainteresowaniami. Temat stanowi bowiem przedstawienie pracy licencjackiej pod tytułem: Funkcja wychowawcza turystyki z punktu widzenia dylematów i konieczności wyboru. Rozdział pierwszy jest próbą określenia turystyki jako płaszczyzny poznawczej, edukacyjnej, zaspakajania potrzeb człowieka. W rozdziale tym turystyka została przedstawiona jako zjawisko społeczne. Omówiono wychowawcze funkcje turystyki, dysfunkcje turystyki, potrzeby człowieka, potrzeby turystyczne ludzi oraz dylematy turystyki w procesie kształtowania osobowości.
W rozdziale drugim dokonano charakterystyki wychowawczej funkcji turystyki oraz jej wpływu na człowieka. W rozdziale omówiono wychowawczą funkcję turystyki, znaczenie turystyki w procesie kształtowania człowieka, rolę turystyki w zaspokajaniu minimum aktywności ruchowej człowieka, turystykę jako formę rekreacji fizycznej i psychicznej ludzi niepełnosprawnych oraz turystykę i rekreację, jako źródło sprawności ludzi starszych.
W rozdziale trzecim przedstawiono bariery realizacji funkcji wychowawczej turystyki. Składa się on z czterech podrozdziałów. W pierwszym opisano wolny czas. W dwóch kolejnych podrozdziałach opisano konkurencję między różnymi formami rekreacji będącymi dylematami funkcji wychowawczej turystyki i walorów turystyki.
Bibliografia umieszczona na końcu pracy odsyła czytelnika do innych pozycji, które mogą stać się pomocne, w bardziej szczegółowym zapoznaniu się z problematyką funkcji wychowawczej turystyki oraz jej dylematami.