Krajowa Administracja Skarbowa

Celem pracy jest analiza reformy administracji skarbowej w Polsce, która została wprowadzona w 2017 roku poprzez utworzenie Krajowej Administracji Skarbowej.

Proces tworzenia nowoczesnego systemu podatkowego dostosowanego do zasad gospodarki rynkowej rozpoczął się w Polsce jeszcze pod koniec PRL-u, a mianowicie w roku 1982. Wtedy dostrzeżono również potrzebę utworzenia administracji podatkowej. Właśnie ten rok okazał się przełomowy dla późniejszego ukształtowania modelu organizacyjnego administracji podatkowej, ponieważ 29 grudnia 1982 r. uchwalono ustawę o urzędzie Ministra Finansów oraz urzędach i izbach skarbowych . Ustawa ta przewidywała utworzenie urzędów i izb skarbowych jako organów administracji państwowej podlegających ministrowi finansów oraz o zakresie ich działania. Poza tym, wspomniana ustawa z 1982 r. zakończyła działalność okręgowych zarządów dochodów państwa i kontroli finansowej .

Kolejny istotny etap w procesie formowania się struktur administracji skarbowej przypadł już na okres transformacji ustrojowej i gospodarczej zapoczątkowany w 1989 roku. Po reaktywacji samorządu terytorialnego w 1990 r., w administracji podatkowej utworzone zostały dwa piony organów podatkowych: państwowy (urzędy skarbowe, izby skarbowe i podatkowe komisje odwoławcze) oraz samorządowy (wójt, burmistrz lub prezydent oraz kolegium odwoławcze przy sejmiku) .

W dniu 28 września 1991 r. Sejm uchwalił ustawę o kontroli skarbowej . Początkowy okres formowania nowej struktury nie był łatwym zabiegiem orga-nizacyjnym ani kadrowym i logistycznym, pomimo że została ona wyodrębniona z administracji podatkowej podległej ministrowi finansów. Po kilku miesiącach przygotowań, w styczniu 1992 r. został powołany Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, a w lutym tego samego roku rozpoczęła się działalność urzędów kontroli skarbowej z siedzibami w miastach wojewódzkich. Prasa i inne media zauważyły pojawienie się nowej instytucji kontroli zobowiązań podatkowych. Wywiad skarbowy powołany również ustawą z dnia 28 września 1991 r., jako integralna instytucja kontroli skarbowej, cieszył się jednak większym zainteresowaniem różnych polemistów z powodu nadanych uprawnień, do wówczas skromnych czynności operacyjno-rozpoznawczych. Wywiad skarbowy wówczas nie pojawił się. Powstał jako struktura organizacyjna przygotowana do realizacji ustawowych zadań dopiero w 1998 r.

Wyspecjalizowana z biegiem lat kadra urzędników kontroli skarbowej może przysłużyć się do współpracy z organami ścigania w analizie przestępstw pod kątem naruszeń prawa finansowego. Pomimo ustawowego dublowania się uprawnień kontrolnych, jak pokazuje kilka ostatnich lat, nastąpiło zacieśnienie współpracy służb przy zwalczaniu przestępstw finansowych poprzez wymianę informacji o wzajemnych działaniach, podejmowaniu wspólnych akcji oraz rozpracowywaniu grup przestępczych. Ważne jest, aby współpraca organów kontroli skarbowej z innymi organami kontrolnymi rozwijała się, co z pewnością z czasem przyniesie dalsze pozytywne efekty .

Reforma administracji skarbowej została uzasadniona przede wszystkim koniecznością ujednolicenia przepisów i procedur. W uzasadnieniu projektu ustawy o KAS zwrócono uwagę przede wszystkim na rozproszenie oraz powielanie niektórych zadań związanych z procesem poboru należności podatkowych i celnych w ramach poszczególnych służb. Taka sytuacja sprawiała, że nie było możliwe ich realizowanie w sposób spójny i jednolity, a jednocześnie z optymalnym wykorzystaniem dostępnej kadry oraz zasobów organizacyjnych i finansowych. Przed reformą administracji skarbowej funkcjonowały przepisy, które w odmienny sposób regulowały kwestie kontroli przeprowadzanych przez organy kontroli skarbowej, organy podatkowe i organy celne. Takie rozwiązanie powodowało, że podatnicy podlegali różnym reżimom kontrolnym .

Praca składa się ze wstępu, czterech rozdziałów i zakończenia. W rozdziale pierwszym opisano historię administracji skarbowej w Polsce, w rozdziale drugim – najważniejsze rodzaje podatków w Polsce, w rozdziale trzecim - strukturę aparatu administracji podatkowej przed utworzeniem KAS, zaś w rozdziale czwartym – charakterystykę utworzonej w 2017 roku Krajowej Administracji Skarbowej.