Oględziny zewnętrzne i wewnętrzne zwłok na terenie działania Komendy Wojewódzkiej w Krakowie

Sekcja zwłok i oględziny zewnętrzne zwłok stają się decydującym momentem przy rozstrzyganiu kwestii różnych spraw związanych z jednostką. Ich celem jest nie tylko ustalenie diagnozy, ale także dostarczenie informacji o faktach związanych z chorobą lub postępowaniem prawnym. Głównymi zadaniami tej analizy jest najpierw ustalenie zgonu, a następnie ustalenie przyczyny i sposobu zgonu. Celem niniejszej pracy jest szczegółowe zbadanie procedur oględzin zewnętrznych i wewnętrznych zwłok w kontekście medycyny sądowej oraz prawa karnego. Praca ma na celu:

• analizę definicji i funkcji oględzin – zrozumienie podstawowych pojęć oraz roli oględzin w ustalaniu przyczyny zgonu;
• omówienie podstaw prawnych – przedstawienie regulacji prawnych dotyczących przeprowadzania oględzin zwłok, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów kodeksu postępowania karnego;
• dokładne opisanie procedur oględzinowych – szczegółowe przedstawienie metod i technik stosowanych podczas oględzin zewnętrznych i wewnętrznych zwłok;
• analizę zmian pośmiertnych – zbadanie procesów zachodzących w ciele po śmierci i ich znaczenia w ustalaniu czasu zgonu;
• przedstawienie statystyk – analiza danych z Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie w latach 2020-2024 dotyczących oględzin zwłok.

Praca ma również na celu ocenę skuteczności obecnych procedur oraz wskazanie ewentualnych obszarów do poprawy w praktyce medycyny sądowej.

Pierwszą hipotezą jest stwierdzenie, iż oględziny zewnętrzne i wewnętrzne zwłok na terenie działania Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie na przestrzeni lat 2020-2024 maleją. Druga hipoteza zakłada, że zmienność warunków atmosferycznych znacząco wpływa na jakość zabezpieczanych śladów w czasie oględzin. Według ostatniej hipotezy, niewystarczające szkolenia funkcjonariuszy policji w zakresie oględzin zwłok obniżają jakość wykonywanych czynności procesowych. Pierwszy problem badawczy sformułowany w pracy to pytanie, jak kształtowała się liczba oględzin zewnętrznych i wewnętrznych zwłok przeprowadzanych przez Komendę Wojewódzką Policji w Krakowie w latach 2020–2024 i jakie czynniki mogły wpłynąć na ewentualny spadek tej liczby? Drugi problem badawczy niniejszej pracy brzmi:

W jaki sposób zmienne warunki atmosferyczne, takie jak temperatura powietrza, opady oraz poziom wilgotności, wpływają na skuteczność ujawniania i zabezpieczania śladów podczas oględzin zwłok na miejscu ich ujawnienia? Trzeci problem badawczy niniejszej pracy brzmi: W jaki sposób poziom wyszkolenia funkcjonariuszy Policji w zakresie przeprowadzania oględzin zwłok wpływa na jakość i rzetelność wykonywanych czynności procesowych?

W pracy zastosowano metodę analizy ilościowej, opartej na danych statystycznych pozyskanych z dokumentacji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie oraz metodę sondażu diagnostycznego – przeprowadzono wywiad z technikiem kryminalistyki z 39-letnim stażem w referacie techniki kryminalistycznej. Metody te umożliwiły uchwycenie zależności i tendencji występujących w badanym okresie, oraz przedstawienie ich w formie wykresu. Skorzystano z takich narzędzi badawczych, jak analiza dokumentów, akty prawne czy badania umożliwiające analizę zagadnień. W przypadku metody sondażu diagnostycznego skorzystano z autorskiego kwestionariusza wywiadu. Perspektywa badanego funkcjonariusza umożliwiła przedstawienie praktycznego wymiaru oględzin zwłok.

Oględziny zewnętrzne zwłok to procedura, która może dostarczyć informacji na temat badania ciała, gdy tożsamość jest nieznana, dostarcza wskazówek dotyczących przyczyny zgonu, nienaturalnego lub niewyjaśnionego sposobu zgonu oraz określa warunki, na przykład czas zgonu. Oględziny zewnętrzne zwłok muszą być dokładne i muszą być wykonywane przez przeszkolone osoby z wieloletnim doświadczeniem w tej dziedzinie, ponieważ czasami praca medyczna jest łączona z pracą kryminalistyczną. Podczas badania zewnętrznego należy wziąć pod uwagę jednoznaczne oznaki zgonu (temperatura, zasinienie, zesztywnienie lub zaawansowane zmiany pośmiertne). Podczas procedury należy przeanalizować i sfotografować wszystkie obszary nagiego ciała, a także zgłosić wszystkie dowody wizualne i ustalenia, takie jak blizny, zmiany pourazowe, tatuaże, deformacje, ślady po strzykawkach.

Zgony nienaturalne to te, które nastąpiły z przyczyn zewnętrznych, z powodu agresji fizycznej, wypadku, zabójstwa, zatrucia, samobójstwa, a w przypadku tych zgonów badanie zewnętrzne jest bardzo ważne, ponieważ może dostarczyć informacji o przyczynie, ze wskaźnikami na ciele, takimi jak krwotoki spojówkowe, kolor ciała, oznaki obrażeń.

Sekcja zwłok oraz oględziny zewnętrzne zwłok stanowią fundamenty postępowania w przypadkach zgonów, zwłaszcza tych, które budzą wątpliwości co do przyczyny lub okoliczności śmierci. Ich przeprowadzenie ma na celu nie tylko ustalenie diagnozy medycznej, ale także dostarczenie kluczowych informacji w kontekście postępowań prawnych, sądowych czy ścigania przestępstw. Oględziny zewnętrzne zwłok to szczegółowe badanie ciała zmarłego, mające na celu zebranie informacji o stanie zwłok oraz ewentualnych oznakach przemocy, chorób czy innych czynników mogących wpłynąć na przyczynę śmierci. Przeprowadzają je zazwyczaj prokuratorzy lub funkcjonariusze policji w obecności biegłego lekarza sądowego. W przypadku podejrzenia przestępnego spowodowania śmierci, oględziny są obowiązkowe i przeprowadzane niezwłocznie po stwierdzeniu zgonu.

Sekcja zwłok, znana również jako autopsja, to szczegółowe badanie zwłok, które obejmuje zarówno oględziny zewnętrzne, jak i wewnętrzne, polegające na otwarciu jam ciała (czaszki, klatki piersiowej, jamy brzusznej) i badaniu znajdujących się tam narządów. Celem sekcji jest ustalenie przyczyny zgonu, a także zebranie dowodów w sprawach karnych czy cywilnych. Sekcję zwłok przeprowadza biegły lekarz sądowy, zazwyczaj w prosektorium lub zakładzie medycyny sądowej, w obecności prokuratora lub sądu. Zgodnie z polskim prawem, art. 209 kodeksu postępowania karnego reguluje kwestie dotyczące oględzin i otwarcia zwłok. W przypadku podejrzenia, że śmierć została spowodowana w sposób przestępczy, przeprowadza się oględziny oraz sekcję zwłok. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, natomiast w postępowaniu sądowym – sąd, z udziałem biegłego lekarza, najlepiej specjalizującego się w medycynie sądowej. W sytuacjach wymagających natychmiastowej interwencji oględzin dokonuje Policja, zobowiązana do niezwłocznego powiadomienia prokuratora.

Dokładne przeprowadzenie oględzin i sekcji zwłok jest niezbędne do prawidłowego ustalenia przyczyny zgonu oraz okoliczności, w jakich do niego doszło. W przypadkach zgonów nienaturalnych, takich jak zabójstwo, samobójstwo, wypadek czy zatrucie, odpowiednia dokumentacja medyczna i protokoły z tych czynności stanowią kluczowy materiał dowodowy w postępowaniach sądowych.

Struktura pracy naukowej, szczególnie w kontekście pracy dyplomowej, jest kluczowa dla zapewnienia logicznego porządku i przejrzystości prezentowanych treści. Wstęp stanowi wprowadzenie do tematyki pracy, prezentując motywy podjęcia tematu, jego znaczenie oraz cel badawczy. Powinien zawierać również zakres pracy, określenie przedmiotu oraz metodologię badawczą. Dodatkowo, warto zawrzeć krótki opis struktury pracy, wskazując na zawartość poszczególnych rozdziałów i ich wzajemne powiązania.

Pierwszy rozdział ma na celu przedstawienie definicyjnego ujęcia oględzin oraz omówienie podstaw prawnych badania miejsca zdarzenia. Zawiera również analizę funkcji i zadań oględzin, w tym szczegółowe rozważania na temat śmierci w ujęciu teoretycznym oraz rozpoznanie zmian pośmiertnych.

Drugi rozdział skupia się na różnych rodzajach oględzin, takich jak oględziny miejsca, osoby, rzeczy oraz zwłok. Każdy z tych podrozdziałów szczegółowo omawia specyfikę i procedury związane z danym rodzajem oględzin.

Trzeci rozdział poświęcony jest wczesnym znakom śmierci, w tym plamom opadowym, stężeniu pośmiertnemu oraz oziębieniu zwłok. Każdy z tych podrozdziałów szczegółowo opisuje procesy fizjologiczne zachodzące po śmierci oraz ich znaczenie w ustalaniu czasu zgonu.

Czwarty rozdział omawia późne znamiona śmierci, takie jak autoliza, strupieszenie oraz przeobrażenie woskowo-tłuszczowe. Podrozdziały te analizują procesy rozkładu zwłok oraz ich wpływ na ustalanie przyczyny zgonu. Piąty rozdział koncentruje się na oględzinach zewnętrznych i wewnętrznych zwłok. Zawiera charakterystykę zgonu, szczegółowy opis procedury oględzin zewnętrznych ciała denata oraz sekcji zwłok. Dodatkowo, omawia podstawy prawne tych czynności oraz prezentuje analizę statystyczną oględzin zewnętrznych

i wewnętrznych zwłok w świetle danych z Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie w latach 2020-2024.

Zakończenie stanowi podsumowanie przeprowadzonych analiz, prezentując wnioski wynikające z przeprowadzonych badań oraz ich znaczenie w kontekście praktyki kryminalistycznej i medycyny sądowej. Bibliografia zawiera spis wykorzystanych źródeł, w tym książek, artykułów naukowych, aktów prawnych oraz innych materiałów, które stanowiły podstawę do opracowania pracy.