Kompetencje do międzykulturowego komunikowania się na przykładzie nauczycieli w wybranym regionie

Opis zawartości pracy

Celem niniejszej pracy jest określenie kompetencji do międzykulturowego komunikowania się. Aby tego dokonać w pierwszej kolejności należy zastanowić się czym są owe kompetencje i jakie elementy się na nie składają. Różne osoby i grupy społeczne posiadają inne kompetencje, zmienny jest też ich poziom. Zależne są one od wielu czynników. W pracy zajmę się analizą kompetencji do międzykulturowego komunikowania się, jednej z grup zawodowych. Powodem wybrania osób, które reprezentują ten zawód oraz miejsca badań, jest fakt, że Białystok jest miastem, gdzie krzyżują się drogi osób o różnych narodowościach, a nauczyciele wydają się tą grupą, która ma kontakt z największą liczbą dzieci. Dlatego też podjęcie badań o wskazanym zakresie przypuszczalnie zapewni ciekawe i reprezentacyjne wyniki.

Praca składa się z 3 rozdziałów.

Rozdział pierwszy ma charakter teoretyczny. Przedstawię w nim istotę pojęcia komunikacja, typologie komunikacji społecznej. Wskażę też związki i odniesienia pomiędzy komunikacją a kulturą. Następnie określę czym jest zróżnicowanie kulturowe. Poruszę też zagadnienie alienacji i odmienności kulturowej. W finalnej części rozdziału zajmę się metodami walki z dyskryminacją kulturową w Polsce oraz przytoczę dane o wpływie migracji i otwierania granic na poziom komunikacji kulturowej.

W rozdziale drugim omówię zagadnienia związane z procedurami badawczymi. Rozdział metodologiczny zawiera cele pracy, hipotezy badawcze, opis metod, technik i narzędzi badawczych, jakie zastosuję przy zbieraniu materiału badawczego.

Rozdział trzeci ma charakter empiryczny. Przedstawię w nim szczegółowe dane na temat osób biorących udział w badaniu. Następnie opiszę rezultaty badań i weryfikacje hipotez dotyczące powiązań określonych czynników z kompetencjami do komunikacji kulturowej. Końcowa część pracy będzie zawierała ogólne podsumowanie wyników badań i wypływające z nich wnioski.

W pracy zostanie wykorzystanie literatura z zakresu socjologii, filozofii, psychologii, antropologii, nauk o kulturze. Posłużę się również tekstem Konstytucji RP.

Pojęcie komunikacji

Komunikacja społeczna leży w obszarze zainteresowań przede wszystkim psychologii i socjologii. Każda dyscyplina naukowa ujmuje komunikacje społeczną w nieco odmienny sposób. Socjolodzy zajmują się komunikacją społeczna nie tylko w skali mikro ale także w skali makro stosunków społecznych. Pojęcie komunikacji i interakcji społecznych wprowadził do socjologii G. Simmel. Uważał on, że wszystkie powiązania między jedną jednostką a drugą, świadome lub nie wiążą ich ze sobą. We współczesnej socjologii problematykę komunikacji podejmują różne orientacje teoretyczne, z których każda kieruje uwagę na inny aspekt procesów interakcyjnych.

Komunikacja jest rozumiana przez socjologów dwojako :

• Komunikacja jako wymiana – wymiana jest rozumiana jako dobrowolne transakcje polegające na przekazywaniu różnego rodzaju dóbr między dwoma lub więcej osobnikami z czego wszyscy odnoszą wymierne korzyści. Przekazywane dobra mogą mieć charakter materialny lub niematerialny. Pionierem takiego myślenia był G. Homans, który każdą komunikację uważał za wymianę. Twierdził, że mamy do czynienia z wymianą wtedy kiedy aktywność jednego człowieka spotyka się z nagrodą lub karą ze strony drugiej osoby. W związku z tym stwierdził, że komunikacja jest tożsama z wymianą.
• Komunikacja jako gra – traktowanie komunikacji jako gry związane jest teorią racjonalnego wyboru i teorią gier. Komunikacja jako gra jest pojmowana jako gra między dwoma racjonalnymi osobnikami, w sytuacji gdy poziom zaspokojenia potrzeb któregokolwiek z nich zależy nie tylko od jego sposobu postępowania, ale również od sposobu postępowania innych. Z tym podejściem wiąże się koncentracja uwagi na jednostce jako na aktorze podejmującym decyzje. Jednostka jest traktowana jako istota racjonalna. Są dwa typy gier – o sumie zerowej i o sumie zmiennej.

Typologie komunikacji społecznej

Codzienna interakcja polega na subtelnej relacji między tym co wyrażamy słowami a tym co przekazujemy za pośrednictwem licznych form komunikacji niewerbalnej – czyli wymiany informacji i komunikacji za pomocą wyrazu twarzy, gestów i ruchów ciała. O komunikacji niewerbalnej mówi się często, że jest „mową ciała”. Głównym składnikiem komunikacji niewerbalnej jest wyrażanie emocji poprzez wyraz twarzy. Paul Ekman wraz ze swoimi współpracownikami stworzył system kodowania wyrazów twarzy, który służył do opisu pracy mięśni twarzy wywołującej określony wyraz twarzy. Ekman i jego współpracownicy uważali, że emocje wyrażane mimiką twarzy i zdolność ich interpretacji to wrodzone cechy każdego człowieka. Przy zastosowaniu kodowania Ekman rozpoczynał u noworodków szereg subtelnych ruchów mięśni twarzy odpowiadających wyrazom twarzy dorosłych. Nie istnieją wspólne dla wszystkich kultur gesty i postawy ciała. W niektórych społeczeństwach ludzie, którzy chcą powiedzieć „nie” muszą pokiwać głową, a nie kręcić, jak jest to przyjęte w kulturze anglo-amerykańskiej. Pewne gesty zdają się w niektórych kulturach nie funkcjonować w ogóle.

Mówiąc o komunikacji nie można zapomnieć o komunikacji werbalnej, która stanowi większość ludzkiej komunikacji. Komunikacja werbalna matą zaletę, że pozwala szybko i łatwo uzyskać sprzężenie zwrotne. Wadą tej formy komunikacji jest jej podatność na zniekształcenia – możemy źle usłyszeć lub źle zrozumieć co dana osoba miała nam do przekazania. Wtedy musimy posiłkować się innymi wskaźnikami, które podpowiedzą nam jak się w danej sytuacji zachować. W komunikacji werbalnej ogromną rolę odgrywa to w jaki sposób wypowiadamy dane słowa – w ten sposób szkoli się sprzedawców, którzy mają mieć w przyszłości kontakt z klientami. Odpowiednie modulowanie i akcentowanie pozwoli im na zwiększenie wpływu na klienta, który będzie bardziej zainteresowany tym w jaki sposób przedstawiciel handlowy z nim rozmawia, niż tym co do niego mówi. Komunikacji werbalnej bardzo często towarzyszy wspomniana wcześniej komunikacja niewerbalna. Mieszanie się tych dwóch form komunikacji pozwala na głębsze zrozumienie sensu wypowiedzi.

Komunikacja a kultura

Oba pojęcia, komunikacja i kultura, odsyłają do tych samych zjawisk. Najczęściej stosowane ujęcie kultury polega na badaniu środków komunikacyjnych możliwych do zastosowania w danej kulturze oraz środków rzeczywiście używanych. Ma to umożliwić ujęcie kultury oparte na komunikacji. Nauki o komunikacji staja się miejscem, skąd można badać kulturę.

Badając komunikację w powiązaniu z kulturą należy wyjść od tego drugiego pojęcia. W literaturze przedmiotu mamy do czynienia z wielością definicji związanych z kulturą. Podstawowym czynnikiem wyróżniającym człowieka od reszty świata zwierzęcego jest właśnie kultura, której tworzenie umożliwia jego rozwinięty mózg. Rozumiana jako wyróżnik człowieka ma bardzo szeroki zakres. Oznacza ona wszystko to co zostało stworzone przez człowieka, co jest przez niego nabywane poprzez uczenie się i przekazywane innym pokoleniom w drodze informacji pozagenetycznej.