Rola kontrwywiadu w obliczu zagrożeń hybrydowych

Konflikty XXI wieku są konfliktami o wymiarze bezprecedensowym. Bitwy oraz wojny nie są już toczone na polach bitew przy pomocy miecza, muszkietu czy czołgu. Polem bitwy państw w latach 20 XXI wieku jest wieś, miasto, pola naftowe, elektrownie atomowe, gazety, internet, giełda, układy scalone, ławy poselskie czy szlaki migracyjne. Wojna nowego typu toczy się na wszystkich płaszczyznach i wykorzystuje wszelkie instrumenty potrzebne dla osiągnięcia celu. Wachlarz ten zaczynać się może na wirusie komputerowym, a kończyć na użyciu broni masowego rażenia. Zagrożenia, z którymi ludzkość ma do czynienia od zarania dziejów przeplatają się z zastosowaniem technologii, których społeczeństwo nie pozna jeszcze przez wiele lat. Stare i dobrze znane sposoby prowadzenia działań wojennych przenikają się z metodami nowoczesnymi, których wykrycie wymaga ogromu pracy ludzkiej i ogromnej mocy obliczeniowej komputerów oraz udziałem nowych, nieznanych aktorów, którzy działają we własnym imieniu i żadne międzynarodowe konwencje ich nie obowiązują.

Kontrwywiad, jako instytucja państwowa, stoi na straży bezpieczeństwa państwa i realizuje zadania mające rozpoznawać i neutralizować wszelkie zagrożenia, które mogą podważyć status quo państwa lub naruszyć porządek konstytucyjny. Przed instytucją tą stoi szereg wyzwań jakimi są działania przeciwko państwu podjęte w tajemnicy i w sposób niejawny lecz także te, które jawnie i otwarcie godzą w interes narodowy. Celem poniższej pracy jest odpowiedzenie na pytanie, czym są zagrożenia hybrydowe oraz uświadomienie czytelnika, jak ogromnym wyzwaniem są dla współczesnego kontrwywiadu i jaką rolę w ich neutralizacji pełni ta instytucja.

Pierwszy rozdział pracy skupiać się będzie na wyjaśnieniu pojęcia kontrwywiadu pod kątem historycznym i etymologii pojęcia. Omówione będą rodzaje, funkcje oraz metody kontrwywiadowcze, a także poruszony będzie wątek nadzoru oraz kontroli nad służbami specjalnymi odpowiedzialnymi za kontrwywiad. W jego dalszej części przestudiowany w tych samych kategoriach został wywiad, jako instytucja będąca naturalnym przeciwnikiem kontrwywiadu. Ostatnią część rozdziału pierwszego stanowi analiza pojęcia hybrydowości z punktu widzenia językowego, a także przedstawiony zostaje zarys istoty i funkcjonowania zagrożeń hybrydowych we współczesnym świecie.

Tematyka podjęta w rozdziale drugim poniższej pracy została podzielona na trzy fragmenty. Pierwszym problemem poddanym studium jest przybliżenie szerokiego spectrum działalności wywiadowczej. Przedstawione skomplikowane metody wpływania na adwersarza oraz zasłona ich tajemniczości i niejawności przeplatają się z przykładami klarownych i otwartych przedsięwzięć podejmowanych „contra” celom ataku. Druga część rozdziału poświęcona została omówieniu zagrożeń o charakterze hybrydowym tworzonym i kierowanym przez podmioty niepaństwowe, ich skali i znaczeniu dla szeroko pojętego bezpieczeństwa państwa. Trzecim, a zarazem jednym z istotniejszych elementów rozdziału drugiego, stała się egzemplifikacja działań hybrydowych we współczesnym świecie. Zadaniem ostatniej części jest porównanie i unaocznienie czytelnikowi ogromu zagrożeń jakimi są działania asymetryczne na przykładzie otwartych jak i skrytych konfliktów czasów obecnych, prowadzonych na całym świecie.

Praca zakończona zostaje rozdziałem trzecim, który stanowi swego rodzaju odpowiedź na pytanie zawarte w tezie pracy, czyli w jaki sposób i jakimi narzędziami, współczesny kontrwywiad redukuje lub może eliminować nowoczesne zagrożenia jakimi są działania hybrydowe. Przedstawienie zdolności operacyjno-prawnych polskich instytucji kontrwywiadowczych ma za zadanie zastanowić czytelnika, czy służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo państwa są na to gotowe oraz czy zostały wyposażone w odpowiednie do tego narzędzia. Rozdział ten podobne pytanie zadaje w materii rozwiązań i współpracy kontrwywiadowczej na arenie międzynarodowej, opierając się o środki podejmowane w ramach struktur Paktu Pólnocnoatlantyckiego oraz Unii Europejskiej.

Praca ma charakter teoretyczny i jej głównym celem jest ukierunkowanie debaty społeczno-politycznej w kontekście przygotowania do zagrożeń i wojen nowego, nieznanego typu. Opracowana została w oparciu o rozprawy, eseje, felietony, wywiady i książki osób fizycznych i instytucji zajmujących się szeroką tematyką wojen hybrydowych. Autor w dużej mierze korzystał także ze źródeł internetowych z uwagi na ich niewątpliwą aktualność i dostępność.