Unia Europejska w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego

Wprowadzenie do tematyki pracy

Celem stworzenia Unii Europejskiej było zapewnienie dobrobytu i pokoju na starym kontynencie. Po latach wojen skłócona Europa potrzebowała wspólnej polityki by się pojednać. Owocująca współpraca gospodarcza najbardziej liczących się państw Europy zaczęła mieć swoje konsekwencje w planowaniu wspólnej przyszłości nie tylko w aspekcie gospodarczym, ale i politycznym. Po kilkunastu latach postanowiono więc wprowadzić w życie wcześniejsze propozycje przekształcenia Wspólnoty Europejskiej w Unię Europejską, którą powołano na mocy traktatu z Maastricht z 1992 roku. Stworzenie takiego wspólnotowego współpracy było niezbędne dla zapewnienia lepszych warunków bezpieczeństwa oraz ujednolicenia Europy.

W Traktacie stwierdzono, że wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa obejmuje wszystkie te kwestie, które są związane z bezpieczeństwem Unii Europejskiej łącznie z docelowym określeniem wspólnej polityki obronnej, która mogłaby z czasem prowadzić do wspólnej obrony.

Cele, które zostały wymienione, Unia Europejska realizuje za pomocą środków dyplomatycznych, koncepcyjnych i operacyjnych, a należą do nich wspólne strategie, określanie wspólnych stanowisk, czy też wyrażanie opinii i deklaracji. W końcu najbardziej praktyczną formą operacyjną jest podejmowanie wspólnych akcji, które mogą przybrać albo postać sankcji różnego typu albo nawet bezpośredniego zaangażowania (np. operacje militarne).

Pojęcie bezpieczeństwa

Bezpieczeństwo jest najbardziej pożądaną wartością każdego człowieka i obejmuje swoim zasięgiem wszystkie obszary jego egzystencji. Pożądane jest aby wszystko, co robimy lub z czym mamy do czynienia na co dzień, było bezpieczne. Zatem każde państwo buduje własny system bezpieczeństwa, starając się w tym względzie zaspokoić potrzeby obywateli. Stan bezpieczeństwa jest definiowany i oceniany w sposób subiektywny przez państwo, gdyż kryteria niezbędne do jego określenia formułowane są przez pryzmat zagrożenia zewnętrznego i wewnętrznego, nie zawsze podobnie postrzeganego przez inne państwa czy występujące w nich grupy społeczne. Dziś zasadą stało się, że bezpieczeństwo wewnętrzne państwa uzależnione jest od bezpieczeństwa zewnętrznego. Nie ma wątpliwości, że obie te kategorie mocno na siebie oddziaływają, a definiowanie ich jest procesem trudnym ze względu na dynamikę zmian, jakie zachodzą w obszarze bezpieczeństwa państwa.

Mając na uwadze różne podejścia do definicji bezpieczeństwa termin ten przedstawiany jest w publikacjach nie tylko w ujęciu materialnym, jako przedmiot ochrony, ale także w ujęciu instytucjonalnym – poprzez wskazanie całego systemu podmiotów, do których należy ta ochrona. System ten określany jest też jako administracja bezpieczeństwa i porządku publicznego .

Takie podejście stanowi też najstarszą formułę bezpieczeństwa uczestników życia międzynarodowego stanowi pojęcie bezpieczeństwa narodowego. Potrzeby i interesy bezpieczeństwa narodu są realizowane przez organy państwowe. Adekwatnie do tego stanu rzeczy pojęcie bezpieczeństwo narodowe, szeroko upowszechnione w nauce zachodniej, jest w zasadzie utożsamiane z bezpieczeństwem państwa .

Opis zawartości pracy

W niniejszym opracowaniu przytoczone zostały podstawowe kwestie i definicje pojęć z zakresu bezpieczeństwa, którego istota jest określana jako zapewnienie egzystencji i swobody realizacji interesów państwa. Biorąc pod uwagę członkostwo Polski w strukturach UE przedstawiono kwestie bezpieczeństwa w szerszej skali międzynarodowej.

Pracę podzielono na trzy części teoretyczne. W pierwszej części przedstawione zostały rodzaje i definicje związane z pojęciem bezpieczeństwa. Przybliżono różne podejścia zawarte w literaturze, jak również poddano analizie różne rodzaje tego pojęcia.

Druga część pracy poświęcona została koncepcji bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Przybliżono proces ustanowienia polityki bezpieczeństwa Unii Europejskiej, oraz zaprezentowano instytucje biorące udział w jej formowaniu.

Trzecia część opracowania to Stosunki UE z krajami sąsiedzkimi, w której przybliżono Europejską Politykę Sąsiedztwa oraz Inicjatywę Partnerstwa Wschodniego jako inicjatywy mające na celu utworzenie i wypracowanie wspólnej polityki.

Całość pracy oparto na literaturze z zakresu obrony narodowej oraz bezpieczeństwa narodowego, jak również na aktach prawnych regulujących te zagadnienia.