Zjednoczenie Niemiec

Na przełomie ostatniej dekady XX wieku doszło do zjawiska rzadkiego w historii - jednoczesnego załamania się politycznego, gospodarczego oraz ideologicznego systemu komunistycznego. Umożliwiło to i zapoczątkowało proces jednoczenia się obu państw niemieckich. Jednocześnie upadek komunizmu stworzył szansę zorganizowania Europy w oparciu o nowe zasady. Wszystkie mocarstwa historyczne posiadające w przeszłości ambicje hegemonialne: Hiszpania, Francja, Rosja, Anglia, Niemcy i ZSRR zaznały goryczy porażki i zużyły swoją energię.

Po raz pierwszy w dziejach Niemcy zjednoczyły się nie przeciwko komuś lub czemuś i proces ten na ogół z życzliwością powitany został przez ich sąsiadów oraz partnerów. Po raz pierwszy także udało się uniknąć tradycyjnej, złowrogiej dla Europy zależności siły i wielkości Niemiec od niedemokratycznego lub totalitarnego systemu sprawowania władzy. Ale jak zauważył w 1990 roku znany historyk Michael Stürmer „skończył się podział Niemiec, lecz pozostała. otwarta kwestia niemiecka” .

Jednocześnie z uzyskaniem przez Niemcy jedności państwowej rozpętała się w Republice Federalnej i poza jej granicami żywiołowa dyskusja na temat nowej roli Niemiec w Europie i świecie, ich statusu mocarstwowego i szerzej możliwości prowadzenia polityki globalnej.

Niemiecka przeszłość, geopolityczne i geograficzne położenie w sercu Europy potencjał ludnościowy i przede wszystkim gospodarczy spowodowały, że zjednoczone Niemcy znajdują się w obrębie zainteresowań światowej opinii publicznej i każde ich posunięcie na arenie międzynarodowej spotyka się z żywym rezonansem i licznymi komentarzami. Generalnie zadawano sobie pytanie, czy zjednoczenie Niemiec jest groźbą dla kontynentu europejskiego, czy też stwarza możliwości jego lepszego, harmonijnego rozwoju, dodatnio wpływając na stabilizację i bezpieczeństwo Europy. Odpowiedzi są zróżnicowane i nie widać końca tej dyskusji.

Niniejsza praca jest poświęcona procesowi zjednoczeniowemu w Niemczech oraz temu, jakie ów proces będzie miał skutki dla gospodarki międzynarodowej.

W pierwszym rozdziale pracy zawarta została wstępna analiza historyczna. Omówiono w nim zagadnienia dotyczące sytuacji Niemiec po II Wojnie Światowej, koncepcji Społecznej Gospodarki Rynkowej, reform przeprowadzonych przez Ludwika Erharda, procesu scalania gospodarek niemieckich, który nastąpił po roku 1989 oraz ogólnego zarysu transformacji Niemiec Wschodnich.

Rozdział drugi omawia kwestie związane z początkowym stanem procesu zjednoczeniowego. Przedstawiono tu reakcję mocarstw na zjednoczenie Niemiec, z odrębnym uwzględnieniem roli Związku Radzieckiego w procesie integracji państw niemieckich, zaprezentowano przyłączenie Niemiec Wschodnich do Paktu Północnoatlantyckiego i Wspólnot Europejskich, a także warunki zjednoczenia obu państw niemieckich.

Rozdział trzeci opisuje proces jednoczenia się państw niemieckich w latach 90-tych XX wieku. Szczegółowo omówione zostały zagadnienia poświęcone zderzeniu się gospodarki rynkowej z gospodarką centralnie planowaną, pomocy udzielanej przez Niemcy Zachodnie dla nowych landów, wpływowi jednoczenia Niemiec na transformację gospodarki wschodnioniemieckiej, scharakteryzowany został również handel zagraniczny Niemiec po zjednoczeniu.

W czwartym, ostatnim rozdziale pracy, zawarte zostały rozważania na temat wpływu gospodarki zjednoczonych Niemiec na gospodarkę światową. Dokonana została ocena wpływu wewnętrznych czynników rozwoju na pozycję międzynarodową Niemiec, wpływu zjednoczenia państw niemieckich na ich rolę i możliwości konkurowania z innymi państwami na arenie międzynarodowej, na przeobrażenia społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej i wreszcie wpływu zjednoczenia Niemiec na proces integracji zachodnioeuropejskiej. W tym ostatnim punkcie położono nacisk na analizę pozycji zjednoczonych Niemiec w Unii Europejskiej.