Nieważność decyzji administracyjnej

Prawidłowa decyzja administracyjna musi łącznie spełniać dwie przesłanki, którymi są: zgodność z normami materialnego prawa administracyjnego oraz zgodność z normami procesowego prawa administracyjnego. Decyzja naruszająca normy materialne lub procesowe jest wadliwa.

Można wyróżnić dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej: wadliwość materialnoprawną i wadliwość procesowoprawną. Ustawodawca określa, jakie sankcje znajdują zastosowanie w przypadku jednej albo drugiej wadliwości decyzji. W świetle rozwiązań prawnych przyjętych w k.p.a. należy stwierdzić, że wadliwość prawnoprocesowa decyzji powoduje sankcję skutkującą wzruszalnością decyzji w trybie wznowienia postępowania, natomiast wadliwość materialnoprawną - sankcję nieważności decyzji. Od tej reguły przewidziane są pewne wyjątki, albowiem np. pojęciem rażącego naruszenia prawa (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.) należy objąć nie tylko rażące naruszenie prawa materialnego, lecz również i procesowego, natomiast wadliwość wymieniona w art. 145 § 1 pkt 6 k.p.a. (wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu) będzie wynikiem naruszenia zarówno norm prawa procesowego, jak i prawa materialnego.

Niniejsza praca poświęcona jest zagadnieniu stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji jest instytucją procesową tworzącą możliwość prawną eliminacji z obrotu prawnego decyzji dotkniętych przede wszystkim wadami materialnoprawnymi, a zatem wadami powodującymi nieprawidłowe ukształtowanie stosunku materialnoprawnego zarówno pod względem podmiotowym, jak również przedmiotowym. Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji ma charakter niejednolity, bo występują w niej zarówno elementy charakterystyczne dla środka zaskarżenia, środka nadzoru, jak też w zakresie ograniczonym - odwołalności decyzji .

Na skutek poważnego naruszenia prawa akt istnieje jedynie pozornie, a stwierdzenie nieważności wynika z konieczności obalenia domniemania zgodności z prawem orzeczenia, które wywołuje skutki prawne do chwili stwierdzenia, w przepisanej formie jego nieważności. Decyzja dotknięta taką wadą nie może być konwalidowana, a wymogi pewności obrotu prawnego nakazują stwierdzenie jej wadliwości z mocą wsteczną od chwili wydania .

Od stwierdzenia nieważności decyzji należy odróżnić wznowienie postępowania zakończonego decyzją wadliwą. Różnice między wadą decyzji uzasadniającą wznowienie postępowania i stwierdzenie nieważności wynikają z charakteru wady postępowania, w którym zapada decyzja. Przesłanki wznowienia postępowania odnoszą się do ustaleń faktycznych lub innych naruszeń prawa związanych z postępowaniem. Przesłanki stwierdzenia nieważności odnoszą się do wadliwego stosowania prawa materialnego .

Praca składa się z pięciu rozdziałów. W poszczególnych rozdziałach zaprezentowane zostały zagadnienia dotyczące: rysu historycznego, wyjaśnienia pojęcia nadzwyczajnego środka prawnego w postępowaniu administracyjnym, pozytywnych i negatywnych przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji, właściwości organów administracji oraz przebiegu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.