Odpowiedzialność za szkody medyczne

Celem pracy jest omówienie problematyki odpowiedzialności cywilnoprawnej podmiotów leczniczych za szkody medyczne.

Na przestrzeni dziejów, począwszy od starożytności aż do czasów współczesnych, w odpowiedzialności zawodowej różnych profesjonalistów nie było bardziej kontrowersyjnej problematyki, jak odpowiedzialność cywilna lekarza. W Mezopotamii za Hammurabiego i w Egipcie lekarze odpowiadali za sam skutek, niepowodzenie w leczeniu. Dopiero w starożytnym Rzymie przyjęto zasady, które stały się później podwaliną nowoczesnego prawa. Lekarz odpowiadał tylko wtedy, gdy można mu było zarzucić błędy w leczeniu (imperitia) i winę (culpa). Ponosił odpowiedzialność za swoje zawinione postępowanie, które spowodowało pacjentowi szkodę .

W XIX i początkach XX w. lekarze uważali, że mają „prawo do błędu”, rozszerzając to pojęcie jak najszerzej na zwykłe niedbalstwo, brak wiedzy i umiejętności; twierdzili, że nie powinni odpowiadać tak, jak inni świadczący usługi. Akademia Medyczna w Paryżu w 1829 r. w opinii doradczej do przygotowywanej ustawy o zawodzie lekarza wyraziła stanowisko, że lekarz może być odpowiedzialny tylko w razie winy umyślnej (dolus), gdyż przy wykonywaniu zawodu nie może być skrępowany obawą nadmiernej odpowiedzialności. Sądy pogląd ten odrzuciły. Ponieważ jednak poglądy tego rodzaju dalej się pojawiały Sąd Kasacyjny w orzeczeniu wydanym w 1920 r. stwierdził, że dyspozycje kodeksu cywilnego mają zastosowanie do każdego stopnia winy jakiegokolwiek człowieka, który, niezależnie od tego, jaka byłaby jego sytuacja lub zawód, spowodował szkodę drugiemu, i nie istnieje żaden wyjątek na korzyść lekarza. Jednakże jeszcze w 1930 r. Sąd Najwyższy Kanady (prowincji Quebec) w sprawie Caron v. Gagnon orzekł, że sędzią lekarza, który działa według swojej wiedzy, sumienia i honoru może być tylko Bóg . W doktrynie francuskiej uznano, że do lekarza należy stosować ogólne reguły odpowiedzialności. Z chwilą, gdy sędzia stwierdzi z całą pewnością winę lekarza, ten musi być zobowiązany do wynagrodzenia wyrządzonej pacjentowi szkody, bez względu na to, jaki byłby rodzaj tej winy i bez względu na jej stopień - wina lekka lub ciężka. Natomiast w doktrynie polskiej uważano, że lekarz powinien odpowiadać za każdą winę, nawet lekką .

W XX w. obok lekarza na plan pierwszy wysuwa się zakład leczniczy (szpital, klinika, przychodnia itp.). Zakład ponosi odpowiedzialność zarówno za lekarza jako podwładnego, jak i za winę własną. Odpowiedzialność zakładu i lekarza jest solidarna, chyba że lekarza jest pracownikiem, wtedy chronią go przepisy prawa pracy, jego odpowiedzialność jest tylko pracownicza, regresowa, a wyłączną odpowiedzialność ponosi zakład. Odpowiedzialność solidarna za szkodę wyrządzoną pacjentowi jest także wówczas, gdy lekarz udziela świadczeń w zakładzie leczniczym na podstawie zamówienia, niezależnie od tego, czy szpital jest publiczny czy niepubliczny .

W niniejszej pracy będzie położony nacisk na odpowiedzialność podmiotów leczniczych, a więc podmiotów zbiorowych, za wyrządzone pacjentom szkody medyczne. W pracy będzie mowa tylko na temat odpowiedzialności cywilnoprawnej, natomiast pominięto tematykę odpowiedzialności karnej za szkody medyczne. Praca podzielona została na pięć rozdziałów.

W rozdziale pierwszym omówiono pojęcie, rodzaje i obowiązki podmiotów leczniczych. Rozdział drugi przedstawia charakterystykę szkód medycznych i przybliża takie pojęcia, jak: pojęcie szkody, rodzaje szkody majątkowej, szkoda na osobie.

W rozdziale trzecim scharakteryzowana została ewolucja zasad odpowiedzialności publicznego podmiotu leczniczego za szkody medyczne. Rozdział ten zawiera takie szczegółowe kwestie, jak: podstawy odpowiedzialności publicznego zakładu opieki zdrowotnej, odpowiedzialność za winę lekarza lub personelu medycznego, odpowiedzialność za „winę organizacyjną”, odpowiedzialność za zakażenia szpitalne, odpowiedzialność na zasadach słuszności, odpowiedzialność władzy publicznej za wyrządzoną szkodę po zmianie stanu prawnego w 2004 roku.

Czwarty rozdział pracy poświęcony został zasadom odpowiedzialności niepublicznego podmiotu leczniczego za szkody medyczne. W rozdziale tym omówiono podstawy odpowiedzialności niepublicznego podmiotu leczniczego oraz jego pracowników za szkody medyczne: odpowiedzialność deliktową oraz odpowiedzialność kontraktową.

Ostatni, piąty rozdział pracy dotyczy nowego zagadnienia w polskim systemie prawnym, a mianowicie pozasądowego systemu kompensacji szkód medycznych. W rozdziale tym wyjaśniono pojęcie zdarzenia medycznego, postępowanie przed wojewódzkimi komisjami do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, dochodzenie odszkodowania przed sądem powszechnym.

Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Pojęcie, rodzaje i obowiązki podmiotów leczniczych
3. Charakterystyka szkód medycznych
4. Ewolucja zasad odpowiedzialności publicznego podmiotu leczniczego za szkody medyczne
5. Zasady odpowiedzialności niepublicznego podmiotu leczniczego za szkody medyczne
6. Kompensacja szkód wynikających ze zdarzeń medycznych
7. Zakończenie
8. Bibliografia