Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy

Celem pracy jest omówienie najważniejszych zagadnień dotyczących odpowiedzialności cywilnej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

Stosunki zobowiązaniowe powstają z wielu różnorodnych źródeł – źródłem tym może być ustawa, czynność prawna jedno- i dwustronna, bezpodstawne wzbogacenie i in. Jeżeli już taki konkretny stosunek zobowiązaniowy powstanie, to wierzyciel ma prawo oczekiwać, że dłużnik spełni obciążające go świadczenie, a więc, iż ten zachowa się zgodnie z treścią zobowiązania, zaspokajając jednocześnie określony w jego treści interes wierzyciela. Jeżeli to nastąpi, zobowiązanie zostaje wykonane i jako takie wygasa. Natomiast brak spełnienia świadczenia oznacza niewykonanie zobowiązania. Przy nienależytym wykonaniu zobowiązania świadczenie jest wprawdzie spełnione, lecz nie jest ono prawidłowe, ponieważ odbiega w większym lub mniejszym stopniu od świadczenia wymaganego. Określenie „nienależyte wykonanie zobowiązania” jest tak ogólne, a zarazem pojemne, że nie da się wyczerpująco wskazać wszystkich sytuacji, w których takie wykonanie ma miejsce. Może bowiem być ich tyle, ile zachodzi rodzajów indywidualnych świadczeń. Najogólniej rzecz biorąc, o nienależytym spełnieniu świadczenia można mówić pod względem zachowania terminu, miejsca i sposobu, czy też jakości w szerokim rozumieniu tego słowa, np. świadczenie rzeczy uszkodzonej, brak opakowania i innych walorów promocyjnych (zewnętrzne oznaczenia towaru, informacje dotyczące towaru w postaci instrukcji obsługi, korzystania itp.) lub ich niewłaściwość, nieprawidłowe składowanie, niezawiadomienie o przesłaniu lub nadejściu przesyłki, wyręczenie się przez lekarza - kontrahenta innym lekarzem, złe zorganizowanie wycieczki itd.

Praca podzielona została na cztery rozdziały. W rozdziale pierwszym dokonano ogólnej charakterystyki pojęcia odpowiedzialności cywilnej, omówiono też źródła odpowiedzialności deliktowej i odpowiedzialności kontraktowej, wyszczególniono też kilka rodzajów odpowiedzialności - odpowiedzialność osobistą, ograniczoną odpowiedzialność osobistą oraz odpowiedzialność rzeczową.

Drugi rozdział pracy dotyczy podstawowych reguł odpowiedzialności kontraktowej dłużnika. W rozdziale tym scharakteryzowano takie kwestie, jak: pojęcie i rodzaje przesłanek odpowiedzialności kontraktowej, okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, odpowiedzialność za inne osoby oraz ciężar dowodu.

W rozdziale trzecim przedstawiono kwestie dotyczące odpowiedzialności dłużnika w przypadku niemożliwość świadczenia. Wyróżniono tu takie kwestie, jak: pojęcie niemożliwości świadczenia, niemożliwość świadczenia nie objęta odpowiedzialnością oraz niemożliwość świadczenia objęta odpowiedzialnością.

Czwarty, jednocześnie ostatni rozdział pracy, poświęcony jest problematyce opóźnienia w spełnieniu świadczenia i zwłoce dłużnika. Rozdział ten dotyczy takich kwestii, jak: następstwa opóźnienia w spełnieniu świadczenia, następstwa zwłoki dłużnika, prawo zatrzymania oraz wpływ zwłoki wierzyciela na odpowiedzialność dłużnika.

Podstawę źródłową pracy stanowią podręczniki i komentarze do kodeksu cywilnego, monografie omawiające problematykę odpowiedzialności kontraktowej, artykuły zawarte w periodykach prawniczych, a także zbiory orzeczeń Sądu Najwyższego.