Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu godzące w środowisko

Historyczny rozwój przepisów chroniących bezpieczeństwo powszechne sięga wielkich kodyfikacji prawa karnego schyłku XVIII stulecia. Postęp doktryny uzewnętrznił się w szczególności około połowy wieku XIX, zwłaszcza w ramach powstających pod wpływem naukowych rozważań A. Feuerbacha kodyfikacji ustawodawstw karnych państw niemieckich. Samo pojęcie niebezpieczeństwa powszechnego wywodzi się z Landrechtu pruskiego z 1794 r. Początkowo zagrożenie powszechne wiązano z pożarami, następnie kategorię tę rozszerzono na spowodowanie zalewu, obsunięcia się ziemi itp., w czasach nam bliższych natomiast na katastrofy komunikacyjne, poważne awarie przemysłowe i właśnie zagrożenia środowiska.

Stopniowy rozwój przepisów znalazł wyraz m.in. w ramach przepisów rozdziału XXXIII polskiego kodeksu karnego z roku 1932. Penalizowano tam sprowadzenie powszechnego zagrożenia dla życia, zdrowia lub mienia w wielkich rozmiarach, które przybierało postać gwałtownego wyzwolenia sił przyrody lub katastrofy budowlanej względnie komunikacyjnej, a także posłużenia się niebezpiecznymi przedmiotami lub substancjami bądź zniszczenia i uszkodzenia istotnych urządzeń użyteczności publicznej.

Kolejnym krokiem na drodze rozwoju katalogu ściganych karnie zachowań był normatywny kształt rozdziału XX kodeksu karnego z roku 1969. Poza istotnym rozszerzeniem katalogu zachowań niebezpiecznych pojawiły się tam pojedyncze na razie przepisy penalizujące sprowadzenie niebezpieczeństwa epidemii wśród ludzi lub zwierząt, a także pierwsze regulacje chroniące prawnokarnie bezpieczeństwo ekologiczne.

Znaczne zwiększenie zakresu ochrony miało miejsce w efekcie wejścia w życie obowiązującego obecnie kodeksu karnego. W zachowującym kluczowe znaczenie rozdziale XX zawarto obszerny katalog zachowań trojakiego rodzaju: polegających na sprowadzeniu skutków w postaci gwałtownego wyzwolenia sił przyrody (zarówno ze źródeł naturalnych, jak i ukształtowanych przez zachowanie się człowieka), sprowadzeniu zagrożenia epidemiologicznego lub innego powszechnego zagrożenia dla zdrowia nie tylko ludzi, lecz także roślin i zwierząt, wreszcie na dokonaniu gwałtownego zamachu na elementy szeroko rozumianej infrastruktury (budowlanej, komunikacyjnej); w ramach tego rozdziału dostrzec też można pojedyncze przepisy penalizujące zamachy innego rodzaju, jak terroryzm morski i powietrzny oraz zachowania godzące w bezpieczeństwo żeglugi.

Niniejsza praca jest poświęcona wybranym tylko przestępstwom przeciwko bezpieczeństwu powszechnego, a mianowicie tym przestępstwom, które godzą w środowisko. Praca składa się z pięciu rozdziałów. W rozdziale pierwszych przedstawiono ewolucję pojęcia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu w polskich kodyfikacjach karnych. W następnych rozdziałach pracy dokonano szczegółowej charakterystyki ustawowych znamion przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnego godzących w środowisko, znajdujących się w rozdziale XX k.k. z 1997 r. Chodzi tu o: 1) sprowadzenie zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach (art. 163 k.k.); 2) spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego lub szerzenia się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej - art. 165 § 1 pkt 1 k.k.; 3) wyrabianie lub wprowadzanie do obrotu środków szkodliwych dla zdrowia - art. 165 § 1 pkt 2 k.k.; 4) wyrabianie, przetwarzanie, gromadzenie, posiadanie, posługiwanie się lub handel substancją lub przedmiotem szkodliwymi dla środowiska – art. 171 § 1 k.k.

Podstawę źródłową pracy stanowią monografie omawiające problematykę przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, podręczniki do prawa karnego, komentarze do kodeksu karnego, artykuły opublikowane w periodykach prawniczych, a także zbiory orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych.

Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Ewolucja pojęcia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu w polskich kodyfikacjach karnych
3. Sprowadzenie zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach - art. 163 k.k.
4. Spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego lub szerzenia się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej - art. 165 § 1 pkt 1 k.k.
5. Wyrabianie lub wprowadzanie do obrotu środków szkodliwych dla zdrowia - art. 165 § 1 pkt 2 k.k.
6. Wyrabianie, przetwarzanie, gromadzenie, posiadanie, posługiwanie się lub handel substancją lub przedmiotem szkodliwymi dla środowiska – art. 171 § 1 k.k.
7. Zakończenie
8. Bibliografia