Dyplomacja prewencyjna na przykładzie Syrii

Celem niniejszej pracy jest omówienie problematyki dyplomacji prewencyjnej i tworzenia pokoju międzynarodowego na przykładzie Syrii.

Od początku lat 90-tych XX w. dyplomacja prewencyjna jest jednym z najefektywniejszych metod zapewnienia bezpieczeństwa na forum międzynarodowym i stanowi reakcję na zmiany zachodzące w powojennych stosunkach militarno-politycznych pomiędzy państwami Współcześnie dyplomacja prewencyjna to najczęściej stosowany środek w perspektywie działań podejmowanych przez ONZ w celu zapobiegania konfliktom zbrojnym we wszystkich regionach geograficznych .

Za genezę sformułowania „dyplomacja prewencyjna” uważa się wypowiedź Daga Hammarskjölda - sekretarza generalnego ONZ - który w 1960 r. zwrócił uwagę na niezbędność utrzymywania na niewielkich obszarach minimalnych sporów międzynarodowych w taki sposób, aby zapobiec ich przekształceniu w większe. Z kolei normatywną podstawę dla rozważań na temat dyplomacji prewencyjnej stanowi art. 2 pkt 4 Karty Narodów Zjednoczonych, który ustanawia zakaz stosowania gróźb albo bezpośredniego używania siły przeciw integralności terytorialnej lub przeciw suwerenności któregokolwiek państwa .

W założeniach największą instytucją ustanowioną w celu zapobiegania konfliktom i sporom międzynarodowym jest Organizacja Narodów Zjednoczonych. Obecnie należą do niej 193 państwa. Organizacja Narodów Zjednoczonych jest powszechną organizacją międzynarodową o wyjątkowo szeroko sformułowanych celach i zakresie kompetencji. Dąży ona do rozwijania przyjaznych stosunków między narodami; doprowadzenia do współdziałania międzynarodowego oraz popierania i zachęcania do poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności; utworzenia ośrodka uzgadniającego działalność międzynarodową w ramach powyższych wspólnych celów. Siedzibą główną ONZ jest Nowy Jork, tzw. europejską siedzibą ONZ jest natomiast Genewa, gdzie znajduje się wiele instytucji systemu ONZ. Oddziaływanie i kompetencja Organizacji Narodów Zjednoczonych sięga niekiedy poza jej skład członkowski, w szczególności ONZ ma zapewnić, aby państwa, które nie są jej członkami, postępowały zgodnie z zasadami Karty NZ w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Zobowiązania wynikające z Karty NZ, podobnie jak konstytucyjne, są zobowiązaniami wyższego rzędu i wyżej stoją od pozostałych w hierarchii norm prawa międzynarodowego .

ONZ została wyposażona przez państwa założycielskie w międzynarodową osobowość prawną. Fakt ten co prawda nie został zapisany wprost w postanowieniach Karty NZ, niemniej państwa członkowskie zakreśliły Organizacji takie cele i wyposażyły ją w takie uprawnienia, że osobowość prawna ONZ jest niezbędna dla ich realizacji. Na podstawie analizy Karty NZ oraz praktyki międzynarodowej Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w ramach rozpatrywania sprawy odszkodowań za szkody doznane w służbie ONZ rozstrzygnął jednoznacznie, iż Organizacja posiada międzynarodowo-prawną osobowość. ONZ posiada również na terytorium każdego z jej państw członkowskich taką zdolność do działań prawnych, jaka jest potrzebna do realizacji jej celów i wykonywania funkcji. Organizacji przysługują także na terytorium każdego z jej państw członkowskich przywileje i immunitety konieczne do osiągania celów .

Praca podzielona została na trzy rozdziały. W pierwszym z nich omówiono cele i zasady funkcjonowania ONZ, działania zbrojne Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych w razie zagrożenia pokoju, a także pokojowe rozstrzyganie sporów na forum ONZ.

W rozdziale drugim przedstawiona została tematyka dotycząca sytuacji politycznej republiki Syrii. Rozdział ten porusza następujące zagadnienia - zarys historyczny państwa syryjskiego, charakterystyka współczesnego systemu politycznego Syrii, struktura organów władzy państwowej, prawa i wolności obywatelskie w Syrii, gospodarka państwa.

Trzeci rozdział pracy omawia przedsięwzięcia dyplomatyczne podejmowane na rzecz przywrócenia pokoju w Syrii. W rozdziale tym scharakteryzowano wybuch wojny domowej w Syrii w 2011 r. i jej przyczyny, pierwszą reakcję Rady Bezpieczeństwa NZ w 2011 r., pokojowe inicjatywy Ligi Państw Arabskich, pokojowy plan Kofiego Anana przyjęty 21 marca 2012 r., dalsze mediacje ONZ i plan pokojowy Lakhdara Brahimiego z października 2012 r., działania dyplomatyczne po użyciu broni chemicznej w Syrii podjęte w sierpniu 2013 r.

Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Rola ONZ w kształtowaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
3. Sytuacja polityczna republiki Syrii
4. Przedsięwzięcia dyplomatyczne podejmowane na rzecz przywrócenia pokoju w Syrii
5. Zakończenie
6. Bibliografia