Obywatelstwo polskie

Definicja obywatelstwa polskiego

Obywatelstwo nie ma jednoznacznej definicji w polskim prawie, jednak jego cechy wynikają pośrednio z przepisów. Preambuła Konstytucji RP z 1997 roku sugeruje, że osoby posiadające obywatelstwo polskie tworzą Naród Polski. Nie jest to jednak definicja wystarczająca.

Słownik języka polskiego definiuje obywatelstwo jako przynależność państwową związaną z prawami i obowiązkami, co jest zgodne z jego potocznym rozumieniem. W prawie konstytucyjnym obywatelstwo to związek osoby z państwem, który czyni ją członkiem tej wspólnoty. Mimo że obywatelstwo łączy jednostkę z państwem, brak jest jego legalnej definicji w prawie międzynarodowym i krajowym.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w sprawie F. Nottebohma określił obywatelstwo jako więź prawną opartą na przywiązaniu i wzajemnych prawach i obowiązkach. Europejska Konwencja o obywatelstwie z 1997 roku definiuje je jako prawną więź między osobą a państwem, niezależnie od pochodzenia etnicznego. Wniosek z tego jest taki, że choć obywatelstwo jest trwałą więzią prawną między jednostką a państwem, jego definicja różni się w zależności od kontekstu prawnego i międzynarodowego.

Obywatelstwo a bezpaństwowcy (apatrydzi)

Bezpaństwowość powstaje z powodu konfliktu przepisów dotyczących obywatelstwa, kiedy osoba staje się apatrydą, nawet nie wiedząc o tym. Przykładem jest dziecko urodzone w kraju stosującym zasadę ius sanguinis, jeśli jego rodzice pochodzą z kraju stosującego zasadę ius soli, lub kobieta, która traci swoje obywatelstwo po ślubie, nie nabywając obywatelstwa męża. Bezpaństwowiec nie ma ochrony ani opieki żadnego państwa, co utrudnia mu przekraczanie granic i często prowadzi do gorszego traktowania.

Aby zminimalizować takie sytuacje, od XIX wieku państwa zawierały umowy, jak umowy Bancrofta, regulujące naturalizację i obywatelstwo. Konwencja haska z 1930 roku oraz inne umowy międzynarodowe zawierają przepisy mające na celu ograniczenie bezpaństwowości, np. poprzez zastosowanie zasady ius soli, aby dziecko nie pozostawało bez obywatelstwa.

Prawo międzynarodowe dąży do wyeliminowania bezpaństwowości, czego dowodem są konwencje: nowojorska z 1954 roku o statusie bezpaństwowców i konwencja z 1961 roku o ograniczaniu bezpaństwowości. Konwencja z 1957 roku o obywatelstwie kobiet zamężnych odrzuca automatyczną utratę obywatelstwa przez kobietę po ślubie z cudzoziemcem. Polska ratyfikowała te konwencje, wdrażając ich zasady do swojego prawa.

Opis zawartości pracy

Niniejsza praca poświęcona zagadnieniu nabywania obywatelstwa polskiego składa się ze wstępu, trzech rozdziałów oraz zakończenia. W rozdziale pierwszym została przedstawiona ogólna charakterystyka pojęcia obywatelstwa. Szczegółowo omówiono w nim zagadnienia dotyczące genezy obywatelstwa narodowego, pojęcia obywatelstwa polskiego, obywatelstwa Unii Europejskiej oraz kwestia bezpaństwowców (apatrydów).

Rozdział drugi obejmuje rozważania dotyczące poszczególnych sposobów nabycia obywatelstwa w polskim porządku prawnym. W rozdziale tym wyróżniono nabycie obywatelstwa z mocy prawa, nadanie obywatelstwa polskiego, uznanie za obywatela polskiego oraz przywrócenie obywatelstwa polskiego.

Z kolei w trzecim rozdziale pracy omówiono zagadnienia związane z utratą obywatelstwa polskiego. Poszczególne punkty tego rozdziału są poświęcone przyczynom utraty obywatelstwa polskiego w aspekcie historycznym, zrzeczeniu się obywatelstwa polskiego, przebiegowi procedury utraty obywatelstwa polskiego oraz potwierdzeniu utraty obywatelstwa polskiego.

Podstawę źródłową pracy stanowią podręczniki do prawa konstytucyjnego, monografie omawiające problematykę związaną z obywatelstwem polskim, artykuły opublikowane w periodykach prawniczych oraz akty normatywne regulujące kwestie obywatelstwa. W pracy wykorzystano również orzecznictwo sądów i Trybunału Konstytucyjnego.