Role zespołowe jako osobiste zasoby pracowników

Istnieje ograniczona ilość zachowań korzystnych w pracy zespołowej, które można podzielić na kilka powiązanych ze sobą grup określanych jako role zespołowe, wyróżnia się dziewięć takich ról: myśliciel, poszukiwacz źródeł, koordynator, lokomotywa, krytyk wartościujący, dusza zespołu, realizator, skrupulatny wykonawca oraz specjalista. W trakcie dziewięciu lat badan nad rolami zespołowymi wielokrotnie zmieniano ich nazwy, obecnie w zastosowanym w części badawczej pracy Kwestionariuszu Samooceny w występują nazwy pierwotne: naturalny lider, człowiek akcji, praktyczny organizator, siewca idei, człowiek kontaktów, sędzia, człowiek grupy, perfekcjonista. Tłumaczenie tych nazw z języka angielskiego nie zawsze jest dosłowne.

Możliwe jest scharakteryzowanie poszczególnych ról zespołowych poprzez nawiązanie do cech osobowości. Perfekcjonista jest lekowym, sumiennym, często martwiącym się, dobrze zorganizowanym introwertykiem, cechującym się dobra samokontrolą. Nigdy nie przeciwstawia się grupie, ani nie działa bez pozwolenia autorytetu, lubi dopracowywać

szczegóły, pracuje bez poświęcenia zgodnie z wytycznymi. Naturalnego lidera badacze charakteryzują jako dojrzałego, dominującego, ufnego, stabilnego emocjonalnie, posiadającego talent do kierowania zespołem. Praktyczny organizator to konserwatysta, nie lubiący zmian, zdyscyplinowany, metodyczny, efektywny, stabilny emocjonalnie, szczery. Sędzia jest pewny siebie, niezawodny, bezstronny, stabilny emocjonalnie, introwertyk, nie ma wygórowanych ambicji. Siewca idei to dominujący i ufny introwertyk z wyobraźnią. Człowieka kontaktów badacze charakteryzują jako dominującego dyplomatę, ciekawskiego entuzjastę i ekstrawertyka o giętkim umyśle i zachowaniu. Człowiek akcji jest dominujący, niecierpliwy, impulsywny, emocjonalny, ekstrawertywny, bywa szorstki i arogancki. Cechy człowieka grupy to miły, sympatyczny, lojalny, ekstrawertywny, stabilny emocjonalnie, submisyjny, wspierający. Nigdy nie zrobi nic przeciw grupie, ani wbrew autorytetowi.

Wykonując swoje obowiązki zawodowe nieustannie wchodzimy w interakcje z innymi ludźmi, komunikujemy się z nimi, wymieniamy myśli, wykonujemy i wydajemy polecenia. Zażywszy, że interakcje międzyludzkie stanowią o istocie współczesnej organizacji, w niniejszej pracy skupiono się na problemie indywidualnych predyspozycji do podejmowania określonych zachowań społecznych w zespole pracowniczym. Badania empiryczne zostały przeprowadzone w wybranej organizacji.

Praca ta składa się z czterech rozdziałów – trzech teoretycznych i jednego empirycznego. W pierwszym rozdziale przedstawiam charakterystykę środowiska pracy, w drugim relacje społeczne w tym środowisku, a w trzecim poruszam problematykę zasobów osobistych decydujących o zachowaniach społecznych w środowisku pracy oraz efektywności pracownika. W czwartym i ostatnim rozdziale zaprezentowano wyniki badań własnych, w których zastosowano Kwestionariusz Ról Zespołowych M. Belbina. Z badań tych wynika, że wśród pracowników badanej organizacji najliczniej reprezentowana jest rola perfekcjonisty, a następnie praktycznego organizatora, a najmniej popularne są role naturalnego lidera oraz siewcy idei. Ostateczna konkluzja mówi o niedopasowaniu zasobów indywidualnych osób zatrudnionych do środowiska pracy.