Akt administracyjny

Celem pracy jest omówienie problematyki aktu administracyjnego jako prawnej formy działania administracji.

Prawne formy działania administracji publicznej mogą być ujmowane jako sposoby realizacji zadań tejże administracji. Zadania te bywają różne w rozmaitych ustrojach, albowiem w ustrojach tych administracja chroni odmienne wartości. Choć ustalenie wartości, które ma chronić administracja publiczna i prawo administracyjne, nie należy do zadań nauki tego prawa, to ogólnie można jednak powiedzieć, że wartości te ulegają zmianom. Inne zadania ma administracja w państwie liberalnym, inne wartości chronione przez prawo jawią się w państwie policyjnym, inne wreszcie w ustroju realizującym idee państwa socjalnego. Jednakże postulat państwa liberalnego z okresu wczesnego kapitalizmu o wyjątkowej ingerencji administracji w sferę praw i wolności obywatela (jednostki), jak też koncepcja państwa socjalistycznego (komunistycznego) o ingerencji państwa bodaj we wszystkie dziedziny życia społecznego należą do przeszłości w krajach europejskich. Określenie granic ingerencji administracji w sferę praw jednostki (a zatem i zakresu zadań administracji) zależy od ochrony określonych wartości w danym ustroju.

Z tych przyczyn transformacja ustrojowa, która dokonała się w Polsce, spowodowała, że niektóre formy prawne działania administracji, mające podstawowe znaczenie w poprzednim ustroju (w szczególności takie jak plany społeczno-gospodarcze, działalność administracji określana jako społeczno-organizacyjna), zdezaktualizowały się. Z kolei prywatyzacja działań administracji publicznej spowodowała, że wśród form prawnych stosowanych przez administrację dużą rolę odgrywa umowa, a rozbudowanie układu zdecentralizowanego przyczynia się do tego, że stosuje się takie formy działania jak porozumienie administracyjne, umowa prawa publicznego. Dużą rolę odgrywają też przepisy powszechnie obowiązujące stanowione przez organy samorządu terytorialnego itp. Nie oznacza to, że w dawniejszej polskiej doktrynie nie dostrzegano tych form. Co więcej, nauka prawa administracyjnego od kilkudziesięciu lat wskazuje na różnorodność form działania administracji.

Praca składa się z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym omówiono podstawowe zagadnienia dotyczące pojęcia i klasyfikacji form działania administracji. W rozdziale tym dokonano krótkiej charakterystyki takich form działania administracji, jak: akty normatywne, ugody, porozumienie administracyjne, czynności cywilnoprawne czynności faktyczne.

Drugi rozdział pracy przedstawia rozważania związane z istotą oraz klasyfikacją aktów administracyjnych. W rozdziale tym wyróżniono następujące podziały aktów administracyjnych: akty administracyjne zewnętrzne i wewnętrzne, akty administracyjne zależne i niezależne od woli adresata, akty administracyjne jednostronne i dwustronne, akty administracyjne związane i swobodne, akty deklaratoryjne oraz akty konstytutywne.

W rozdziale trzecim przybliżono zagadnienia dotyczące aktów administracyjnych w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej. Szczegółowo omówiono problematykę pojęcia, wykonalności oraz składników decyzji administracyjnej, postanowień w ogólnym postępowaniu administracyjnym, postanowień w szczególnym postępowaniu administracyjnym, jak również postanowień w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym.

Czwarty, jednocześnie ostatni rozdział pracy, poświęcony jest charakterystyce aktów administracyjnych wydawanych w obrębie aparatu administracji publicznej. W rozdziale tym omówiono dokładnie rozstrzygnięcia nadzorcze, zarządzenia zastępcze, ustalenia zastępcze, akty nadzoru o charakterze personalnym, akty nadzoru w administracji rządowej, polecenia służbowe oraz rozstrzygnięcia sporu o właściwość w rozumieniu art. 22 § 1 k.p.a.

Podstawę źródłową pracy stanowią monografie omawiające problematykę aktów administracyjnych, podręczniki do prawa administracyjnego, komentarze do kodeksu postępowania administracyjnego, jak również artykuły opublikowane w periodykach prawniczych. Przy pisaniu pracy posługiwano się także orzecznictwem sądów administracyjnych.