Finanse samorządu lokalnego

Opis zawartości pracy

Praca zawiera opis podstawowych zagadnień związanych z problematyką finansów samorządów lokalnych. Rozpoczyna się krótkim wprowadzeniem do tematyki problemu, oraz określeniem form organizacyjno-prawnych jednostek samorządu lokalnego. Główna część pracy poświęcona jest zasadom budżetowym i uchwalaniu budżetu jednostek samorządu lokalnego, oraz określeniu wydatków i dochodów tych jednostek. Część pracy poświęcona jest również kontroli gospodarki finansowej opisywanych jednostek. Praca zawiera wykaz literatury związanej z przedmiotową problematyką.

Wprowadzenie do tematyki pracy

Zasadom finansowym społeczności lokalnych poświęcony jest obszerny art. 9 EKST. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu społeczności lokalne mają prawo, w ramach narodowej polityki gospodarczej, do posiadania własnych wystarczających zasobów finansowych, którymi mogą swobodnie dysponować w ramach wykonywania swych uprawnień. Z kolei art. 9 ust. 2 EKST stanowi, iż wysokość zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna być dostosowana do zakresu uprawnień przyznanych im przez Konstytucję lub przez prawo.

Finanse samorządu lokalnego stanowią typowy przykład decentralizacji finansów publicznych. Decentralizacja finansów publicznych polega na przesuwaniu środków finansowych ze szczebla centralnego do terytorialnych jednostek samorządowych. Jednostki te mogą swobodnie (aczkolwiek w ramach obowiązującego ustawodawstwa) dysponować przekazanymi im zasobami pieniężnymi. Swobodne dysponowanie środkami publicznymi, które jest ograniczone wyłącznie przepisami prawa, odróżnia decentralizację od dekoncentracji. Ta ostatnia polega na przekazaniu środków pieniężnych z centrum do terenowych organów w celu ułatwienia procesu zarządzania tymi środkami. W przypadku dekoncentracji nie następuje usamodzielnienie podmiotów w zakresie dysponowania funduszami, a podmioty je otrzymujące są podległe jednostkom wyższego szczebla.

Jedną z przesłanek decentralizacji finansów publicznych w państwie jest stosowanie się do zaleceń omawianej już wcześniej zasady pomocniczości (subsydiarności). Jak to już zostało podkreślone, zgodnie z zasadą subsydiarności państwo powinno służyć poszczególnym osobom (rodzinom, wspólnotom) tylko pomocą w rozwiązywaniu ich własnych spraw i nie powinno przy tym przejmować całej odpowiedzialności za ich byt.

Następna przesłanka determinująca poziom decentralizacji finansowej ma charakter ekonomiczny. Względy gospodarności wymagają, na pewnym etapie rozwoju, przekazywania środków tym podmiotom, które będą nimi gospodarować najefektywniej. Takie efektywne wydatkowanie jest możliwe wówczas, gdy dysponenci zasobów publicznych mają dużą swobodę w kształtowaniu sposobów ich wykorzystania i są bezpośrednio zainteresowani skutkami swoich działań.

Ostatnia przesłanka wskazuje na konieczność decentralizacji finansów ze względu na integrację państw. Państwo dążące do integracji ekonomicznej lub wojskowej z innymi krajami uwzględnia fakt, iż owo zbliżenie wymaga dostosowania także struktur terytorialnych. Brak uwzględnienia tego aspektu w procesie integracyjnym może mieć określone konsekwencje w niepełnym korzystaniu z dobrodziejstw współpracy z innymi państwami np. niemożność tworzenia euroregionów z regionami innych krajów, jeśli państwo nie stworzyło podobnych jednostek terytorialnych.