Nadzór nad samorządem lokalnym

Opis zawartości pracy

Praca jest opracowaniem związanym z nadzorem nad samorządem lokalnym. Objaśnia zasady i kryteria tego nadzoru. Autor przedstawia stosowane środki nadzoru, oraz sądowe środki ochrony samodzielności samorządu. Praca zawiera ponad 60 przypisów.

Pojęcie nadzoru w administracji

Pojęcie nadzoru występuje w literaturze oraz obowiązującym prawie w dwojakim znaczeniu. Po pierwsze, ustawodawca używa określenia „nadzór” w administracyjnym prawie v itp. Takie pojęcie nadzoru nie będzie przedmiotem zainteresowania w niniejszym opracowaniu.

Po drugie, ustawodawca, jak również doktryna, używają określenia „nadzór” dla oznaczenia układu zależności między organami sprawującymi funkcje administracji publicznej. Właśnie w tym znaczeniu pojęcia „nadzór” używa ustawodawstwo o samorządzie terytorialnym.

Nadzór nad samorządem terytorialnym

Nadzór nad samorządem terytorialnym jest ściśle powiązany z systemem kontroli wewnętrznej, choć nie są to pojęcia tożsame. Kontrola polega na ocenie zgodności działań z obowiązującymi normami, natomiast nadzór umożliwia nie tylko kontrolę, ale też wpływanie na działania jednostek nadzorowanych, o ile wynika to z przepisów prawa. Władcze uprawnienia kontrolne wymagają wyraźnego upoważnienia ustawowego — bez niego organ kontrolny może jedynie formułować wnioski i zalecenia. W wyjątkowych przypadkach może wydawać zarządzenia doraźne, mające na celu natychmiastowe usunięcie nieprawidłowości. Zasadniczo jednak kontrola ogranicza się do przedstawienia wyników i rekomendacji.

Nadzór funkcjonuje wyłącznie w zakresie przewidzianym przez ustawę i jego środki mogą być stosowane tylko w określonych sytuacjach. Jest on szczególnie istotny w kontekście zdecentralizowanej administracji publicznej, gdzie intensywność nadzoru wpływa na zakres samodzielności jednostek. Pojęcie nadzoru obejmuje zarówno kontrolę, jak i działania korygujące, przy czym podstawowym kryterium oceny jest legalność. Rozszerzanie nadzoru o kryteria celowości prowadzi do współadministrowania, co narusza zasadę samodzielności. W zdecentralizowanych strukturach nie stosuje się poleceń służbowych, ponieważ prowadzi to do podporządkowania hierarchicznego, typowego dla systemów scentralizowanych.