Zakres i formy upamiętniania dziejów oraz kultury Żydów na Lubelszczyźnie

Kultura jest wspólnym dziedzictwem Europy. Na różnorodność kulturową składa się język, literatura, teatr, kino, taniec, audycje radiowe i telewizyjne. Dziedzictwo kulturowe obejmuje również zabytki architektury, sztukę, wytwory rzemiosła artystycznego. Mimo, że twórcy wywodzą się z poszczególnych krajów i regionów, wspólnie budują tożsamość narodów. Szczególny wkład w europejskie dziedzictwo kulturowe wnieśli Żydzi. Początkowo, jako obcy osadnicy, z czasem rozpowszechnili swoje zwyczaje, obrzędy, tradycję, kulturę i sztukę, sposób bycia. Zadziwili Europejczyków swoją życiową zaradnością, zmysłem do prowadzenia interesów, odmiennymi praktykami religijnymi. Kultura żydowska rozwinęła się szczególnie na terenie Polski. Ma to związek z faktem, że pierwsi Żydzi przybyli do naszego kraju dosyć szybko od momentu jego formalnego powstania. Przypuszcza się, że miało to miejsce już w XI w. Polska do czasów II wojny światowej była największym skupiskiem Żydów w Europie.

Dbałość o wspólne dziedzictwo kulturowe musi uwzględniać zabytki kultury żydowskiej i traktować je jako wartościowy dorobek, bardzo wiele mówiący o naszej historii, przodkach, korzeniach. Troska o tą europejską spuściznę pozwoli zachować nam własną tożsamość, świadomość, tego skąd się wywodzimy, jako Polacy i Europejczycy. Mimo zmian historycznych i obyczajowych, istotne jest, aby upamiętniać, zachować i udostępnić dla wszystkich, to co ocalało. Lubelszczyzna, wraz z jej stolicą, Lublinem, który nazywany był Jerozolimą Królestwa Polskiego, ma tutaj szczególne znaczenie. Dbałość o zabytki, tym samym pamięć o ludziach i wydarzeniach, jest szansą na zachowanie różnorodności kulturowej tego regionu. Powstają spisy, katalogi i klasyfikacje zabytków. Z upływem czasu walczą różne fundacje, organizacje, instytucje państwowe, osoby prywatne. Z różnym skutkiem starają się ocalić kulturę i tradycję Lubelszczyzny. Zabytki dziejów i kultury Żydów są godne zainteresowania i opieki, stanowią bezcenny materiał dydaktyczny i niewyczerpane źródło wzruszeń estetycznych. Stanowią integralną część polskiej kultury.

Tematem niniejszej pracy jest, w jaki sposób i w jakim zakresie upamiętnia się dzieje i kulturę Żydów na Lubelszczyźnie w kontekście ochrony dziedzictwa europejskiego. W pierwszym rozdziale pracy szczególnie skupiam się na ukazaniu ogólnych dziejów ludności żydowskiej na terenie Lubelszczyzny do okresu II wojny światowej. Podaję podstawowe informacje o obiektach kultury materialnej, a więc o synagogach i cmentarzach oraz o pozostałych zabytkach. W kolejnych rozdziałach wskazuję, jak obecnie upamiętnia się kulturę i historię narodu żydowskiego z czasów jej rozkwitu, oraz jak upamiętnia się okres holocaustu. Przytaczam różne formy dbałości o zachowanie pamięci w dwóch głównych miastach Lubelszczyzny – Lublinie i Zamościu oraz w dwóch obozach zagłady – Majdanku i Bełżcu. Praca pozwoli mi zgłębić wiedzę o przeszłości mojego regionu. Wydaje się być ciekawa z punktu widzenia młodego człowieka, interesującego się historią.