Polityka zagraniczna administracji Georgea.W. Busha po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 roku – Doktryna Busha

Wprowadzenie do tematyki pracy

Zamachy z 11 września w sposób dramatyczny ujawniły współczesne zagrożenia ze strony struktur terrorystycznych. Kazały zastanowić się nad adekwatnymi formami walki z nimi, co w przypadku Stanów Zjednoczonych, które stały się celem ataku, musiało przybrać szczególną formę. Administracja Busha nie mogła w tej sytuacji nie zareagować stanowczo i uczyniła to przy międzynarodowym poparciu w Afganistanie. Nie mogła też zignorować tego, do czego wcześniej nie przywiązywano należytej wagi, a mianowicie do zagrożenia wynikającego z połączenia terroryzmu i broni masowej zagłady. Nie mogła również nie podjąć kwestii niezbędności działań prewencyjnych zamiast biernego wyczekiwania na atak w miejscu i czasie wybranym przez terrorystów lub ich popleczników. Nie mogła wreszcie pozwolić, aby międzynarodowa debata na te tematy ugrzęzła w biurokratycznych szczegółach i musiała podjąć próbę nadania temu silnego impulsu. Prezydent Bush postanowił wystąpić w charakterze „samotnego szeryfa”, który z nieliczną grupą współpracowników, pełen wiary w słuszność własnych racji, mimo braku bezspornych dowodów, postanowił zaatakować Irak uznając, że jest to kamień milowy w wojnie z terroryzmem, a co za tym idzie, w implementacji własnej doktryny.

Inwazja na Irak bez przedstawienia stosownych dowodów ex ante i nie znalezienie ich ex post źle przysłużyła się istocie debaty, którą społeczność międzynarodowa prędzej czy później będzie musiała podjąć; debaty na temat zagrożeń, jakie bez wątpienia niesie ze sobą międzynarodowy terroryzm jako zjawisko bynajmniej niesezonowe oraz nad uznaniem zasadności przeciwstawiania się złu za pomocą działań prewencyjnych. Przedmiotem niezwykle trudnego do osiągnięcia konsensu na ten temat powinno być czytelne zdefiniowanie „zła” oraz w miarę precyzyjne określenie dopuszczalności zastosowania środków prewencyjnych. Jednostronne, arbitralne i podjęte w sposób arogancki działania, na jakie zdecydowała się administracja Busha w Iraku, mają/mogą mieć negatywne skutki dla porządku światowego. Kwestia iracka to właściwa podstawa do takiej dyskusji pod warunkiem, że podejmujące ją strony wyciągną stosowne wnioski: Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zyskają świadomość, że są wprawdzie zdolne do podjęcia jednostronnej akcji wojskowej, ale jej polityczna skuteczność jest ograniczona, a Francja, Rosja i Chiny, że są w stanie skutecznie zablokować proces prawno-międzynarodowej legitymizacji działań jednostronnych, lecz nie mogą im skutecznie zapobiec. Przyszły konsens powinien w pierwszej kolejności dotyczyć wypracowania mechanizmu umożliwiającego wyegzekwowanie woli społeczności międzynarodowej, albowiem casus Husajna okazał się niebezpiecznym precedensem, pokazującym, w jaki sposób można wykorzystać brak porozumienia między głównymi aktorami, prowadzący do spustoszenia w środowisku międzynarodowym.

Jeżeli miarą skuteczności polityki są jej rezultaty i jeżeli cele doktryny Busha są tożsame z deklarowanymi kierunkami polityki zagranicznej obecnej administracji, to jej realizacja znalazła się w krytycznym punkcie. Można wręcz zaryzykować stwierdzenie, że to właśnie sama doktryna staje się powoli największą ofiarą amerykańskiej inwazji na Irak, inwazji, która stopniowo przeradza się w trwałą okupację/obecność w tym kraju ze wszystkimi tego konsekwencjami. Jeśli natomiast rzeczywiste cele sięgają dużo dalej i nie zostały wyraźnie wyartykułowane, to doktryna ta spełniła w zasadzie swoją rolę i teraz pozostanie jedynie politycznym szyldem.

Opis zawartości pracy

Tematem pracy jest próba przedstawienia polityki zagranicznej administracji George’a W. Busha po wydarzeniach z 11 września 2001 roku. W rozdziale pierwszym przedstawiono koncepcję polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych po zimnej wojnie. Jako wprowadzenie do tego rozdziału przedstawiono definicję polityki zagranicznej, jej zadania, cele, wyznaczniki oraz typy państw. W dalszej części tego rozdziału podjęto próbę scharakteryzowania sytuacji międzynarodową Stanów Zjednoczonych po zimnej wojnie, oraz przedstawiono ogólną definicję ładu międzynarodowego. W konsekwencji, następna część rozdziału musiała zostać poświęcona przedstawieniu wpływu zmian na płaszczyźnie międzynarodowej i ścieraniu się tendencji multilateralnych z unilateralnymi w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych. Kończąc ten rozdział scharakteryzowano główne założenia polityki zagranicznej prezydentów, których kadencję przypadały na tzw. „Okres Interregnum” czyli okres po zimnej wojnie do momentu ataków na bliźniacze wieże World Trade Center i Pentagon. Przedstawienie priorytetów polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych, w tym okresie jest wprowadzeniem do głównej części pracy i pozwoli na lepsze zrozumienie „Doktryn Busha”.

Rozdział drugi to główna część pracy, w której przedstawiono kilka podstawowych zasad i motywów cechujących myśl neokoserwatywną w polityce Stanów Zjednoczonych. W kolejnym podrozdziale przedstawiono trzy przemówienia, które są kluczowe z punktu widzenia doktryny prezydenta George’a .W. Busha, która uwzględnia działania ataku wyprzedzającego (wojny prewencyjnej). Rozdział ten zakończono opisem interwencji w Iraku, jako zastosowania w praktyce wojny prewencyjnej.

Rozdział trzeci poświęcono nowej koncepcji polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych zaproponowanej przez Francis’a Fukuyame. Poddał on krytyce rządy George’a .W. Busha, decyzję o inwazji na Irak i amerykańskich neokonserwatystów, do których był wcześniej zaliczany i jako jeden z pierwszych proponujących nowe spojrzenie na politykę zagraniczną Stanów Zjednoczonych.