Przymus bezpośredni w postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Celem pracy jest omówienie instytucji przymusu bezpośredniego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Problem wykonania aktu administracyjnego ma dla administracji publicznej wielorakie znaczenie. Przede wszystkim administracja może skutecznie realizować swe zadania, gdy nakazy i zakazy typu administracyjnego są faktycznie realizowane. W przeciwnym przypadku administrowanie byłoby utrudnione lub nawet niemożliwe. Nie chodzi jednak tylko o skuteczność administrowania. W rachubę wchodzi tu również aspekt wychowawczy, a mianowicie wdrażanie jednostki czy innych podmiotów do realizacji zasady praworządności. Brak przestrzegania realizacji norm prawa administracyjnego wpływać może na powstanie określonych zagrożeń dla życia lub innych cenionych powszechnie dóbr (np. nieprzestrzeganie przepisów o korzystaniu z dróg publicznych grozi niebezpieczeństwem dla życia i zdrowia, inne zagrożenia niesie naruszanie przepisów o ochronie środowiska czy ochronie przeciwpożarowej, przeciwpowodziowej itd.). Samo opóźnienie w realizacji obowiązku również może godzić w interes publiczny. Przykładowo nieterminowe płacenie podatków może uniemożliwiać finansowanie działań administracji publicznej także w dziedzinach istotnych z punktu widzenia jednostki (np. w zakresie realizacji pomocy społecznej). Wszystko to wskazuje na znaczenie praktyczne omawianego problemu.

Administracja publiczna w celu zrealizowania obowiązków publicznoprawnych korzysta z form przymusu państwowego, który może przybierać różną postać. Dość często są to sankcje karne za naruszenie nakazów i zakazów zawartych w danym dziale materialnego prawa administracyjnego. W tym miejscu należy tylko zasygnalizować istnienie tzw. kar administracyjnych, które w naszym ustawodawstwie posiadają różną naturę, ale wymierzane są z reguły w trybie k.p.a. lub jako tzw. kary porządkowe .

Podstawowe jednak znaczenie z punktu widzenia niniejszej pracy ma wymuszenie obowiązków publicznoprawnych za pomocą środków egzekucji. W systemie polskim, podobnie jak na kontynencie europejskim (inaczej w krajach anglosaskich), administracja publiczna została upoważniona do realizacji w drodze egzekucji obowiązków publicznoprawnych. Natomiast obowiązki (należności) prywatnoprawne podlegają egzekucji sądowej. Tylko na zasadzie wyjątku, przewidzianego wyraźnymi przepisami prawa, możliwa jest sytuacja, kiedy prowadzi się egzekucję administracyjną w sprawach prywatnoprawnych (cywilnych), czy egzekucję sądową w zakresie realizacji obowiązków publicznoprawnych.

Środkiem egzekucyjnym jest przewidziany w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji środek przymusu, za pomocą którego organ egzekucyjny bądź skłania zobowiązanego do wykonania ciążącego na nim obowiązku (środek przymuszający), bądź wykonuje ten obowiązek (środek egzekucyjny realizujący) .

Ustawa egzekucyjna dzieli środki egzekucyjne na środki administracyjnej egzekucji należności pieniężnych oraz środki egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym. Omawiany w niniejszej racy przymus bezpośredni zalicza się do środków egzekucji należności niepieniężnych.

Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym z nich przedstawiony został charakter prawny i przesłanki zastosowania przymusu bezpośredniego. W rozdziale drugim omówiono podmioty uprawnione do stosowania przymusu bezpośredniego. Rozdział trzeci poświęcony jest procesowi egzekwowania środka przymusu bezpośredniego. Natomiast rozdział czwarty zawiera charakterystykę środków prawnych w postępowaniu egzekucyjnym przysługujących zobowiązanemu.