Najwyższa Izba Kontroli

Bardzo duże zmiany, jakie dokonały się w Polsce na przełomie XX i XXI wieku w strukturze aparatu państwowego, a w szczególności administracji terenowej, nie pozostały bez wpływu na system kontroli administracji. System kontroli państwa powinien być tak zbudowany, by zmuszać aparat administracyjny do sprawnego działania i do osiągania zamierzonych celów społeczno – gospodarczych i nie wymaga szerszego uzasadniania. Uznanie tego za słuszność powinno skłaniać do głębszych studiów nad strukturą systemu kontroli administracji państwowej i dążenia do jak najwyższej wydajności.

Prawidłowo skonstruowany i dobrze funkcjonujący system kontroli jest podstawowym warunkiem zapewnienia sprawnej i efektywnej działalności administracji w naszym państwie.

Nie bez znaczenia jest także okoliczność, że znajomość struktury systemu kontroli administracji państwowej jest użyteczna każdemu. Umożliwia ona dokonanie trafnego wyboru organu kontroli, właściwego w sprawie, w której chcemy spowodować uruchomienie obiektywnej i skutecznej kontroli.

Kontrolą najczęściej określa się obserwowanie, ustalanie lub tez wykrywanie stanu faktycznego oraz porównywanie rzeczywistości z zanurzeniami, występowanie przeciwko zjawiskom niekorzystnym i sygnalizowanie kompetentnym jednostkom o dokonanych spostrzeżeniach – bez decydowania o zmianie kierunku działania kontrolowanej jednostki. Najprościej można sformułować kontrolę, jako ogół czynności polegających na sprawdzeniu stanu faktycznego.

W Polsce pierwsze próby ustanowienia kontroli państwa nad finansami publicznymi były dokonywane w Rzeczypospolitej już w XVI w. natomiast wyodrębnienie wyspecjalizowanego organu kontrolnego nastąpiło w początkach XIX wieku. W Księstwie Warszawskim działała Główna Izba Obrachunkowa, powołana w 1808 roku dla prowadzenia i utrzymywania jak największego porządku w rachunkach. Niezależny organ kontroli odrodził się dopiero po powstaniu suwerennego państwa polskiego wraz z końcem I wojny światowej, kiedy to powstała Najwyższa Izba Kontroli Państwa.

Kontrola sprawowana przez Najwyższą Izbę Kontroli nosi nazwę kontroli państwowej. Jest to nazwa o historycznym rodowodzie. Wprowadziła ją dla kontroli sprawowanej przez Najwyższą Izbę Kontroli ustawa z dnia 3 czerwca 1921 roku o Kontroli Państwowej.

W pracy składającej się z trzech rozdziałów przedstawiłam usytuowanie Najwyższej Izby kontroli w Konstytucji Polskiej z dn. 2 kwietnia 1997 roku oraz ustawie o NIK z 1994 roku.

Rozdział pierwszy zawiera historię powstania Najwyższej Izby Kontroli oraz umocowanie w konstytucji, jak również według ustawy o NIK z 1994 roku.

Rozdział drugi przestawia strukturę działalności Najwyższej Izby Kontroli, zatrudnionych pracowników oraz całą organizację Najwyższej Izby Kontroli.

Rozdział trzeci przedstawia zadania oraz praktyczne aspekty działalności kontrolnej, jaką wykonuje Najwyższa Izba Kontroli oraz proces postępowania odwoławczego.