Faszyzm włoski jako przykład władzy totalitarnej XX wieku

Pojęcie faszyzm pochodzi z języka włoskiego fascismo oraz łacińskiego fasce, oznaczające wiązki, rózgi liktorskie oraz z włoskiego fascio - wiązka, związek, znaczące doktrynę polityczną powstałą w okresie międzywojennym we Włoszech, sprzeciwiająca się demokracji parlamentarnej, głosząca kult państwa. Faszyzm podkreślał niechęć wobec liberalizmu oraz początkowo nazwa odnosiła się tylko do włoskiego pierwowzoru, później była zastosowana wobec pokrewnych ruchów lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku, zwłaszcza w Niemczech oraz współczesnych ruchów wywodzących się z partii faszystowskich.

Faszyzm ukształtował się i po raz pierwszy sprawował władze we Włoszech. Przez długie lata metody manipulowania masami i formy zwalczania ruchu robotniczego, stosowane przez Mussoliniego, wywoływały sympatie wielu przywódców świata kapitalistycznego.

W pracy przedstawiono zjawisko XX-to wiecznego faszyzmu włoskiego. Wobec rozległości problematyki, ogromnej ilości prac, jakie na ten temat napisano przygotowanie materiału było zadaniem trudnym, jednak zostało zrealizowane, aby przedstawić jak straszne spustoszenie w psychice ludzi wyrządził okres panowania faszyzmu. W pracy zostały przedstawione problemy i zagadnienia, które składają się na złożoność przedstawionego tematu, ukazano mechanizm dojścia do władzy jednego z większych dyktatorów XX wieku, a także ideologiczne i społeczne podłoże kształtowania się faszyzmu.

Poprzez faszyzm rozumiemy system rządów zmierzających do bezwzględnego podporządkowania się całego społeczeństwa partii, państwu oraz jednej nadrzędnej ideologii, która przeniknie całe społeczeństwo. Obowiązuje ona wszystkich obywateli nie pozostawiając marginesu wolności dla innych poglądów i stanowisk marginesu wolności, marginalizując jednostkę i hamując jej twórczą inicjatywę, poddając ją bez reszty wyzyskowi.

Pojęcie faszyzmu wprowadzone zostało w 1925 roku i przypisuje się go G. Gentile i B. Mussoliniemu. System ten wzbudził zainteresowanie wtedy, gdy dostrzeżono podobieństwa między państwami faszystowskimi i komunistycznymi. Oficjalnie, obowiązywała ideologia, która głosiła zerwanie z przeszłością, permanentną rewolucją i „wykuwanie” człowieka nowego typu. Panowała cenzura i propaganda, które podporządkowały sobie całkowicie całe społeczeństwo. Przyczyniły się do tego również rządy jednej partii oraz terror przy wykorzystaniu tajnej policji jak również sterowane poparcie społeczne.

Faszyzm różni od tradycyjnych rządów autokratycznych lub dyktatorskich nie tylko terror, lecz przede wszystkim posługiwanie się nowoczesną techniką i organizacją pracy, bez której kontrola nad społeczeństwem byłaby nieosiągalna. Jest to również militaryzacja życia publicznego w imię podniesienia skuteczności rządzenia, nawiązująca do rozwiązań z czasów I wojny światowej. Z punktu widzenia psychologii społecznej upatruje się w nim przejaw charakterystycznej dla nowoczesnych społeczeństw masowych „ucieczki od wolności” bądź pustki duchowej w wyniku zeświecczenia. Krytyka, jaka wystąpiła głównie w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, która zarzucała teorii ideologiczną tendencyjność w nowszym ujęciu odeszła od pierwotnej tezy. Sugeruje ona niezmienność, nieodwracalność i jednolitość, pozostawiają miejsce na ewolucję, niestabilność, a nawet elementy pluralizmu.

W znaczeniu potocznym przewijało się przeciwieństwo pluralizmu w polityce, życiu społecznym, kulturze, sposobie myślenia. W tym znaczeniu faszyzm przypisuje się grupom społecznym lub jednostkom niezależnie od istniejącej formy rządów. Źródłem zachowań totalitarnych manifestujących wrogość do różnorodności oraz negujących potrzebę autonomii jakiejkolwiek sfery życia, mogą być, oprócz ideologii, również predyspozycje własne.

W rozdziale drugim pracy zatytułowanym „Ruch faszystowski we Włoszech” przedstawiono narodziny faszyzmu włoskiego, mechanizm dojścia oraz sprawowania władzy jednego z największych dyktatorów – Mussoliniego, jak również upadek faszyzmu.

W kolejnym rozdziale zajęto się przedstawieniem, cech doktryn faszyzmu włoskiego, m.in. podane zostały źródła ideowe faszyzmu oraz teorię państwa i władzy.

Rozdział czwarty zatytułowany „Model państwa faszystowskiego we Włoszech” obrazuje wzór państwa totalitarnego, zasadę wodzostwa jak również model gospodarczy państwa faszystowskich Włoch.

W pracy przedstawiono szereg wybitnych autorów, którzy opisali faszyzm w swych dziełach. Jedną z najbardziej zasługujących na uznanie autorek jest Hannah Arendt. Autorka urodziła się i wychowała w tym systemie doświadczając wszystkich skutków jego trwania, opisując je w swoich dziełach jak również Rogera Eatwela w książce „Faszyzm” oraz Roberta O. Paxton, Henryka Olszewskiego, Lecha Dubel czy Marii Zmierczak.

W pracy ujęto rządy faszyzmu włoskiego, od jego powstania poprzez dwudziestolecie międzywojenne kończąc na śmierci dyktatora Banito Mussoliniego.