Rozwój regionalny Mazowsza

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wiąże się z wieloma wyzwaniami dla polskich regionów oraz dla polskiej polityki regionalnej. Ma to tym większe znaczenie z uwagi na coraz większą rolę regionów w życiu gospodarczym, społecznym i politycznym. Pełnią one nie tylko funkcje polityczne i ekonomiczne, ale staja się też „małymi ojczyznami” dla społeczności lokalnych.

Potrzeba prowadzenia polityki regionalnej jest konsekwencją dużego zróżnicowania stopnia rozwoju społecznego i gospodarczego poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz istnienia jeszcze większych dysproporcji rozwoju pomiędzy ich regionami. Dysproporcje te maja często charakter strukturalny, wynikający z peryferyjnego położenia regionu, trudnych warunków klimatycznych i geograficznych, niedostatecznie rozwiniętej infrastruktury, niekorzystnej struktury gospodarki czy niskiego poziomu kwalifikacji zawodowych ludności. Dlatego też podstawowym przedmiotem wspólnotowej polityki regionalnej oraz polityki państw członkowskich jest zmniejszenie dysproporcji regionalnych i przeciwdziałanie powstawaniu nierówności regionalnych poprzez transfer środków wspólnotowych do regionów problemowych za pomocą funduszy strukturalnych.

Celem pracy jest przeanalizowanie roli i znaczenia funduszy strukturalnych jako instrumentu wsparcia rozwoju regionalnego Mazowsza.

Praca stanowi próbę odpowiedzenia na następujące pytania, stawiające jednocześnie problemy badawcze: jakie podstawowe zagadnienia związane są z polityką regionalną Wspólnot Europejskich i Polski?, jaka istnieje pomoc strukturalna Unii Europejskiej wspierająca rozwój regionalny w Polsce?, jaki jest stan przygotowania administracyjnego w Polsce do wykorzystania środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności?, jakie istnieją szanse i zagrożenia w związku z wykorzystaniem pomocy strukturalnej Unii Europejskiej w Polsce? Biorąc pod uwagę główny cel pracy, w wyniku przedstawionej literatury przedmiotu sformułowałem hipotezę badawczą, która brzmi „czy i w jakim stopniu fundusze strukturalne Unii Europejskiej mogą stanowić wsparcie rozwoju regionalnego Mazowsza? Hipoteza ta zostanie poddana sprawdzeniu w trzech kolejnych rozdziałach niniejszej pracy.

Rozdział pierwszy jest analizą zagadnień teoretycznych związanych z polityka regionalną Wspólnot Europejskich oraz Polski. Polityka regionalna stanowi jeden z głównych obszarów działalności Wspólnot Europejskich, a do jej właściwości należą działania na rzecz zmniejszenia różnic w rozwoju społecznym i gospodarczym pomiędzy państwami i regionami Wspólnot Europejskich oraz zapewnienie spójności społeczno-ekonomicznej wszystkich obszarów w ramach Wspólnot. Założenia wspólnotowej polityki regionalnej realizowane są ze środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. W rozdziale przedstawiam również ogólna charakterystykę regionu Mazowsze, co stanowi naturalny pomost do dalszych rozważań zawartych w rozdziale drugim na temat rozwoju regionalnego Mazowsza w latach transformacji polityczno-ustrojowej i gospodarczej w Polsce. W rozdziale tym koncentruję się na kierunkach i efektach wykorzystania programów pomocowych Unii Europejskiej po roku 1989, a także obrazuję zakres przedmiotowy dla kontraktu dla województwa na lata 2001-2003r.

Rozdział trzeci pracy poświęciłem kwestii rozwoju regionalnego Mazowsza w latach 2004-2006, uwagę swoją skoncentrowałem na strategii rozwoju regionu, a także w głównych celach, działaniach i zadaniach nakreślonych w Wojewódzkim Programie Rozwoju Regionalnego Mazowsza z uwzględnieniem jego wsparcia ze środków funduszy Unii Europejskiej.

Praca powstała w oparciu o analizę literatury i dokumentów źródłowych na temat polityki regionalnej Unii Europejskiej oraz polityki rozwoju regionalnego w Polsce. Znaczącym uzupełnieniem badań objętych przedmiotem pracy stanowiła analiza dokumentów Unii Europejskiej dotyczących funduszy strukturalnych, a także programowych dokumentów krajowych takich jak, Narodowy Plan Rozwoju Polski na lata 2004-2006 oraz Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego.