Zdolność upadłościowa

Zagadnienia związane z niewypłacalnością przedsiębiorców przed dniem 1 października 2003 r. regulowane były przez rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe oraz rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo o postępowaniu układowym . Oprócz tego regulacja dotycząca upadłości banków zawarta była w prawie bankowym. Ostatnio zagadnienie to było unormowane w rozdziale 12 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe . Odrębne przepisy dotyczące upadłości zakładów ubezpieczeń zawarte też były w ustawie z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej , która została z dniem 1 stycznia zastąpiona nową ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej .

Dotychczasowe rozwiązania przyjęte w prawie upadłościowym i prawie układowym nie odpowiadały już potrzebom współczesnego obrotu gospodarczego. Przede wszystkim w warstwie pojęciowej akty prawne dotyczące niewypłacalności nie były dostosowane do współczesnego polskiego systemu prawnego. Co więcej, w aktach tych używano pojęć z języka kupieckiego sprzed blisko 70 lat, które obecnie są już raczej niezrozumiałe, np. „zaprzestanie płacenia długów” .

Za potrzebą nowej regulacji prawnej niewypłacalności przedsiębiorców przemawiały jednak w głównej mierze względy merytoryczne. Inne bowiem były założenia aksjologiczne prawa regulującego niewypłacalność kupców w latach 30-tych XX w., a inne są współczesne założenia dotyczące regulacji niewypłacalności przedsiębiorców czy też innych podmiotów występujących w obrocie gospodarczym. Ówczesne rozwiązania opierały się na istnieniu niezależnego prawa upadłościowego oraz prawa układowego. Obydwa te działy prawa miały własne, niezależne od siebie procedury .

Zarówno Prawo upadłościowe, jak i Prawo o postępowaniu układowym były wielokrotnie nowelizowane. Nowelizacje te jednak właściwie nie zmieniały głównych założeń obu ustaw. Miały one przede wszystkim charakter zmian dostosowujących oba te akty prawne do zmian prawa, szczególnie postępowania cywilnego . Większa zmiana dokonana ustawą z dnia 31 lipca 1997 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe i niektórych innych ustaw była zdaniem doktryny wybitnie nieudana . Dlatego też zachodziła pilna potrzeba opracowania nowego prawa regulującego niewypłacalność przedsiębiorców.

Z dniem 1 października 2003 r. weszła w życie nowa ustawa uchwalona w dniu 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (p.u.n.) . Zgodnie z art. 1 ust. 1 p.u.n. ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami oraz skutki ogłoszenia upadłości, a także zasady postępowania naprawczego wobec przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością.

Celem niniejszej pracy jest omówienie jednego z najważniejszych zagadnień dotyczących prawa upadłościowego, a mianowicie zdolności upadłościowej. Właśnie od posiadania lub braku zdolności upadłościowej uzależnione jest to, czy w stosunku do danego podmiotu można w ogóle wszcząć postępowania upadłościowe.

Praca składa się z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym omówiono zagadnienia związane z pojęciem zdolności upadłościowej. Rozdział drugi dotyczy podstaw ogłoszenia upadłości. Rozdział trzeci poświęcony został szczegółowej analizie podmiotów, którym przysługuje zdolność upadłościowa, natomiast rozdział czwarty – podmiotom, w stosunku do których nie można ogłosić upadłości.

Podstawę źródłową pracy stanowią monografie i podręczniki dotyczące prawa upadłościowego, komentarze do prawa upadłościowego i naprawczego, a także artykuły opublikowane w periodykach prawniczych. Przy pisaniu pracy posługiwano się ponadto zbiorami orzeczeń Sądu Najwyższego.