Geneza potęgi politycznej Chin

Celem pracy jest analiza przebiegu i skutków przekształceń systemu oraz rozwoju ekonomicznego, które dokonały się w Chinach po 1978 roku.

Rozwój Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) oraz coraz silniejsze jej oddziaływanie na kształt gospodarki światowej stanowią ewenement w historii ekonomicznej świata. Jednocześnie przykład Chin pokazuje, iż wprowadzanie nietypowych rozwiązań systemowych może poprawnie funkcjonować. Rok 1978 dla Kraju Środka okazał się przełomowym. Wówczas rozpoczął się wielki spektakl odrodzenia i fenomenalnego rozwoju gospodarczego państwa, które przed wprowadzeniem procesów transformacyjnych było zaliczane do grupy krajów słabo rozwiniętych, z wyraźnymi przejawami stagnacji, jeżeli nie regresu. Chińską drogę ku modernizacji oglądamy z zapartym tchem od prawie czterech dekad. Wyrwanie się z „zaklętego koła ubóstwa”, przyspieszona industrializacja, modernizacja wsi, urbanizacja i wkroczenie z impetem w system gospodarki światowej pozwoliło zdobyć Chinom drugą lokatę w światowym rankingu PKB oraz objąć pozycję lidera w wielu ważnych sferach gospodarki globalnej .

Dynamiczne procesy rozwojowe i przekształcenia systemowe ChRL stanowiły ewenement i swoisty eksperyment, któremu dotąd nie poddało się żadne państwo. Zdecydowanie się na transformację w wydaniu gradualnym oraz kombinacja systemu socjalistycznego z gospodarką rynkową i kapitalistycznymi zasadami prowadzenia biznesu okazały się dobrymi wyborami, chociaż ryzykownymi. Dodatkowo należy mieć na uwadze, iż zmiany zachodzące w Chinach odbywały się w skomplikowanych warunkach wewnętrznych, szybko postępujących procesach globalizacji, na tle upadku państw socjalistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej oraz upadku i rozpadu byłego Związku Radzieckiego. W Polsce i innych byłych krajach socjalistycznych próby reform systemowych realizowane pod tym samym hasłem nie powiodły się. Tymczasem Kraj Środka przyciąga uwagę świata, próbując, nie bez widocznych sukcesów, uzyskać sprawną kombinację socjalistycznego ustroju politycznego, na czele którego stoi Komunistyczna Partia Chin, z mechanizmami rynkowymi .

Oparcie rozwoju ekonomicznego na trzech filarach: taniej sile roboczej, ekspansji na rynki zagraniczne oraz wysokich stopach inwestycji zdawało w Chinach egzamin przez wiele lat. Budowanie w Chinach hybrydowego systemu ekonomicznego odbywa się przy jednoczesnym zachowaniu jednego z najwyższych na świecie wskaźników otwarcia gospodarki, liczonego jako udział przepływów kapitałowych i obrotów handlu zagranicznego w PKB kraju. W ciągu relatywnie krótkiego okresu Chiny stały się globalnym centrum produkcyjnym dla wielu towarów, a rynek Państwa Środka szybko zyskał pozycję jednego z najważniejszych celów dla kapitałów inwestorów zagranicznych. Taki przyspieszony rozwój i przyłączanie się do gospodarki globalnej byłoby niemożliwe, gdyby Chiny pozostały w zamknięciu na kontakty międzynarodowe .

Prezentując przemiany zachodzące w Chinach, należy podchodzić do nich kompleksowo. W analizie procesu reform nie można np. pomijać aspektu kulturowego i tradycji, które również wpływają na sposób przeprowadzania modernizacji. Polityka rozwojowa i reformy systemowe Chin poddawane są skrajnym ocenom. Wielu ekonomistów dostrzega w ChRL powstające supermocarstwo, które buduje alternatywny system ekonomiczny w stosunku do dotychczas uznawanych za najefektywniejsze, tj. systemów anglosaskiego, japońskiego czy europejskiego. Inni badacze wskazują na ciągle słabe podstawy instytucjonalne, wiele wewnętrznych zniekształceń systemowych oraz nadmierne ambicje rządzących krajem, które mogą doprowadzić do obniżenia tempa rozwoju Chin przez „przegrzanie koniunktury” .

Cała praca składa się ze wstępu, czterech rozdziałów i zakończenia. W rozdziale pierwszym przedstawiono historyczno-kulturowe tło przemian w Chinach w latach 70-tych XX wieku. Rozdział ten porusza takie kwestie, jak: powstanie ChRL oraz polityczna izolacja Chin, „rewolucja kulturalna” Mao Tse Tunga, zapoczątkowanie reform gospodarczych przez Deng Xiaopinga, polityka „otwarcia na świat” i koncepcja „socjalistycznej gospodarki rynkowej”

Drugi rozdział poświęcony jest charakterystyce reform instytucjonalnych i gospodarczych Chin po 1978 roku. W rozdziale tym omówiono takie zagadnienia, jak: przekształcenia własnościowe na terenach wiejskich i na obszarach zurbanizowanych, instytucjonalne reformy przedsiębiorstw państwowych, reforma administracji publicznej, reformy podatkowe i zmiany w polityce monetarnej.

Trzeci rozdział pracy zawiera analizę specyfiki rynkowej transformacji gospodarki Chin. Rozdział ten porusza kwestie dotyczące liberalizacji gospodarki chińskiej przez rząd autorytarny, roli zagranicznych inwestycji bezpośrednich w procesie otwierania chińskiej gospodarki, przemian zagranicznej polityki Chin. Problem Tybetu oraz uczestnictwa Chin w międzynarodowej polityce ekonomicznej.

Z kolei w czwartym rozdziale pracy dokonano charakterystyki perspektyw dalszego rozwoju chińskiej gospodarki. Rozdział ten poświęcony takim kwestiom, jak: koncepcja Nowego Jedwabnego Szlaku, polityka innowacyjna w gospodarce Chin, chiński program kosmiczny, potencjalne bariery wzrostu gospodarczego Chin.

Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Historyczno-kulturowe tło przemian w Chinach w latach 70-tych XX wieku
3. Charakterystyka reform instytucjonalnych i gospodarczych Chin po 1978 roku
4. Specyfika rynkowej transformacji gospodarki Chin
5. Perspektywy dalszego rozwoju chińskiej gospodarki
6. Zakończenie
7. Bibliografia