Zarządzanie drogami publicznymi

Celem pracy jest omówienie problematyki zarządzania drogami publicznymi oraz zarządzania ruchem na drogach publicznych w świetle polskiego prawa.

Drogi publiczne są zaliczane do rzeczy publicznych, a w świetle prawa administracyjnego korzystanie z rzeczy publiczny podlega szczególnemu reżimowi prawnemu. Wynika to z faktu, że iż rzeczy publiczne należą do państwa oraz związków publicznoprawnych (głównie jednostek samorządu terytorialnego). Charakterystyczne jest to, że nie stosuje się do zarządzania rzeczami powszechnego użytku reżimu prawa cywilnego, lecz regulacje publicznoprawne, dotyczące specjalnego rodzaju użytkowania wspólnego. Nie wyklucza to jednak, w wyjątkowych sytuacjach, zawierania umów prawa cywilnego na korzystanie z tych rzeczy. Niemniej uważa się, że nie można tu stosować pewnych form prawa cywilnego, a więc zbywać takiej rzeczy, dopóki służy celom publicznym, poddawać ją w zastaw itp. Rzecz powszechnego użytku podlega szczególnej ochronie prawnej, z reguły typu policyjnego. Spory na tle zarządzania czy użytkowania rzeczy publicznych powszechnego użytku są z reguły rozstrzygane na drodze administracyjnoprawnej .

Problematykę korzystania z dróg publicznych normują różne źródła prawne. Przede wszystkim są to źródła ustawowe oraz przepisy wykonawcze. Materia dotycząca dróg publicznych kryje w sobie dość różnorodną i złożoną problematykę, zwłaszcza z pogranicza prawa administracyjnego i cywilnego. Z tych przyczyn w literaturze mówi się zazwyczaj o problematyce dróg, jako rzeczach publicznych powszechnego użytku (publicznoprawny status dróg), poddanych szczególnemu reżimowi administracyjnoprawnemu, ale też o tzw. dualistycznej konstrukcji - teorii zmodyfikowanej własności prywatnej. Według tej teorii, drogi stanowią nie tylko własność cywilnoprawną podmiotów publicznych, ale tę własność modyfikują o kompetencje władcze . W rachubę wchodzi tu nie tylko problematyka osób bezpośrednio korzystających z drogi publicznej, która sprowadza się do ograniczeń typu policyjnego, ale szczególna sytuacja właścicieli (podmiotów władających) gruntów sąsiadujących z drogą. Może to prowadzić do ograniczenia ich praw rzeczowych lub dostępu do drogi publicznej, ograniczenia i uciążliwości dla mieszkańców nieruchomości miejskich położonych w pobliżu dróg itp. Dalej w rachubę wchodzą ciężary publiczne związane z utrzymaniem dróg (np. odśnieżania dróg), rodzaje korzystania z dróg z uwagi na ich przeznaczenie, a nawet okres korzystania z nich (w czasie remontu drogi, klęski żywiołowej itd.). Wreszcie zarządzanie drogami publicznymi łączy ze sobą problematykę ekonomiczną i prawną (struktura i wielość podmiotów zarządzających, korzystanie przez te podmioty z form prawa publicznego i prywatnego) .

Z punktu widzenia tematu niniejszej pracy istotne znaczenie posiada pojęcie drogi publicznej oraz ustalenie kategorii dróg publicznych. Reżim administracyjno- prawny odnosi się bowiem tylko do dróg publicznych. Tylko takie drogi są rzeczami powszechnego użytku. Korzystanie z dróg prywatnych może się odbywać tylko za zgodą właściciela i nie ma tu zastosowania reglamentacja adminstracyjnoprawna, przewidziana w Prawie o ruchu drogowym (chyba że chodziłoby o konieczność uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników ruchu na drodze prywatnej). Do dróg publicznych odnoszą się natomiast zasady i warunki ruchu określone w Prawie o ruchu drogowym .

Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy rozdział pracy poświęcony został omówieniu najważniejszych zagadnień wprowadzających do problematyki zarządzania drogami publicznymi. W rozdziale tym przybliżono kwestie związane z pojęciem drogi publicznej, pojęciem zarządzania, a także różnicą pomiędzy zarządzaniem drogą a zarządzaniem ruchem na drodze.

W drugim rozdziale pracy skupiono się na omówieniu poszczególnych kategorii dróg publicznych, a mianowicie: dróg krajowych, dróg wojewódzkich, dróg powiatowych i dróg gminnych. Wyjaśniono też pojęcie drogi wewnętrznej.

Rozdział trzeci porusza zagadnienia związane z kompetencjami wszystkich organów zarządzających drogami oraz kompetencjami organów zarządzających ruchem na drogach publicznych.

Natomiast w czwartym, jednocześnie ostatnim rozdziale pracy, omówiono problematykę nadzoru nad organami zarządzającymi drogami i zarządzającymi ruchem na drodze.