Stres wśród pracowników sektora bankowego

Czym jest stres?

Stres to codzienne zjawisko, które wpływa na funkcjonowanie człowieka, zaburzając jego wewnętrzną równowagę. Może mieć różne nasilenie – czasem motywuje, ale częściej stanowi obciążenie dla organizmu. W psychologii współczesnej stres ujmuje się jako reakcję, bodziec lub transakcję. Jest odpowiedzią organizmu na czynniki zakłócające homeostazę. Z biologicznej perspektywy to intensywne pobudzenie układu nerwowego i hormonalnego, będące próbą odzyskania równowagi pod wpływem stresora.

Pojęcie stresu zawodowego

Poza stresem fizjologicznym i psychologicznym w literaturze wymienia się też stres zawodowy. Stres zawodowy to zjawisko powszechnie występujące, a obecnie znacznie nasilające się. Stres tego typu określa się również jako stres roli zawodowej, stres w pracy lub stres organizacyjny. W literaturze przedmiotu zamiennie używa się terminów stres w pracy, stres organizacyjny i stres roli zawodowej. Stres zawodowy rozumie się jako:

• reakcję uruchamianą po to, aby zareagować i przystosować się do działania zagrażających bodźców,

• wydarzenie, czynnik lub sytuację powodującą stan napięcia, która wymaga adaptacji,

• relację między czynnikami środowiskowy indywidualnymi cechami jednostki .

Stres zawodowy to stres, jaki jest odczuwany w miejscu pracy i jest nie do uniknięcia. Kiedy pracownik jest poddawany w środowisku pracy działaniu szkodliwych czynników, odczuwa zagrożenie w postaci stresu. Szkodliwe oddziaływanie może mieć wymiar fizyczny bądź psychospołeczny. Zagrożenie powoduje występowanie dyskomfortu psychicznego, ale mogą go odczuwać obie strony relacji: pracownicy, ale i pracodawcy na każdym szczeblu organizacyjnym. American Institute of Stress stwierdza, że w określaniu istoty stresu zawodowego należy uwzględnić obie strony tego zjawiska. Pozytywny wymiar stresu jest związany z jego funkcją motywującą i adaptacyjną. Ponadto dobry stres odgrywa rolę ochronną przed zbyt dużym obciążeniem, mobilizuje i aktywuje siły potrzebne do podejmowania działań, jest determinantem rozwoju i lepszego poznania własnej osobowości. Bez stresu o odpowiedniej dawce i nasileniu nie byłoby możliwe znalezienie sposobów na podejmowanie wyzwań i walkę z negatywnymi stronami życia. Z kolei stres wyniszczający szkodzi człowiekowi, a jego podłoże najczęściej wiąże się z przemęczeniem, przepracowaniem i przecenieniem swoich zdolności i umiejętności .

Czym są stresory?

Stresor to każdy czynnik wywołujący stres może mieć źródła fizyczne i psychologiczne. Do fizycznych źródeł stresu zalicza się siłę wiatru, hałas, zanieczyszczenie, promieniowanie, przyspieszanie, drganie, wibracje, oświetlenie, temperaturę, wilgotność, czyli wszystkie czynniki zewnętrzne, które mają wpływ na samopoczucie, widoczność, działanie zmysłów, komunikację, spokojne przetwarzanie myśli, bezpieczeństwo pod kątem zdrowotnym i ochronę przed śmiercią. Drugą grupę czynników stanowią psychologiczne źródła stresu, które są uzależnione od okoliczności i predyspozycji człowieka na stres, a także jego postrzegania i świadomości otoczenia.

Stresory mogą mieć różnorodny charakter. W klasyfikacji stresorów uwzględniającej ich natężenie i zakres oddziaływania wyróżnia się katastrofy i wydarzenia dramatyczne o dużym zasięgu takie jak wojny i klęski naturalne, które obejmują znaczną ilość ludzi. Takie wydarzenia wywołują stres nazywany traumatycznym lub ekstremalnym, a stresory określa się jako uniwersalne. Zagrożone zostają podstawowe wartości takie jak zdrowie, życie i poczucie bezpieczeństwa. W drugiej kategorii stresorów znalazły się poważne wyzwania i zagrożenia, dotyczące jednostek lub kilku osób. Zostały one szczegółowo opisane w skali Holmes i Raha. Do czynników tego rodzaju należą wydarzenia takie jak śmierć i rozwód, zawarcie małżeństwa, a nawet wyjazd na wakacyjny odpoczynek. Wydarzenia są wyzwaniem i wymagają dostosowania się do nowych okoliczności, co nie zawsze jest łatwe. Trzecia kategoria to przyczyny stresu nazwane jako uciążliwości dnia codziennego. Są to powszechne sytuacje, które wywierają wpływ na codzienne funkcjonowanie. Do stresujących sytuacji należą np. spóźnienie się, zgubienie rzeczy.

Opis zawartości pracy

Praca ma charakter teoretyczno-badawczy i składa się z czterech rozdziałów. Trzy rozdziały dotyczą zagadnień teoretycznych, czwarty rozdział zawiera metodologię, wyniki interpretację badań własnych. W rozdziale pierwszym scharakteryzowano pojęcie stresu i czynniki, które go wywołują. Opisano rodzaje i skutki stresu, stresory oraz możliwe reakcje na sytuacje stresowe i konsekwencje, jakie one niosą.

W rozdziale drugim opisano stres zawodowy, jego źródła i skutki, zdefiniowano i określono znaczenie motywacji w miejscu pracy, a także rodzaje i czynniki motywacyjne. Przybliżono zależności między stresem a efektywnością w pracy.

Rozdział trzeci zawiera sposoby walki ze stresem i porusza zagadnienie odporności na stres. W rozdziale czwartym przedstawiono wyniki badań, które przeprowadzono drogą internetową na grupie 20 pracowników banków w Polsce.

Celem badań jest poznanie natężenia stresu występującego u pracowników banków, którzy sprzedają produkty kredytowe i są zobligowani przez pracodawcę do osiągania konkretnych wyników w danej jednostce czasu. Charakter pracy w banku wydaje się być dosyć stresujący, ponieważ wymaga indywidualnego kontaktu z klientem, a oczekiwania pracodawcy względem pracownika skłaniają go do oferowania klientom często niekorzystnych dla nich produktów bankowych, co może powodować dodatkowe obciążenie psychiczne.