Prezydent w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Czeskiej

Tematyka instytucji prezydenta wywołuje najwięcej emocji społecznych. Prezydent należący do organów państwa, łączący w sobie cechy jednoosobowego kierownictwa, staje się jednoosobową reprezentacją państwa. Tęsknota społeczeństwa, świadoma czy podświadoma, do zmaterializowanego symbolu w osobie prezydenta jest źródłem łączenia w nim coraz większych nadziei i nakładania coraz to większych obowiązków .

Przeobrażenia ustrojowe dokonane w Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 roku spowodowały wzrost znaczenia tej instytucji. Znaczna część środowisk naukowych i politycznych, zainteresowana przemianami, dostrzegała w osobie prezydenta najlepsze instytucjonalne zabezpieczenie przyszłych reform .

Państwa postsocjalistyczne jak Rzeczypospolita Polska i Republika Czeska, zarówno w sensie tworzenia nowych systemów rządów jak i rozwiązań systemowych, w dalszym ciągu traktować można jako swego rodzaju laboratorium konstytucyjne. Wprowadzenie instytucji prezydenta w państwach Europy Środkowowschodniej podczas transformacji ustrojowej było zjawiskiem nowym bądź ustanowionym po latach nieobecności w systemie organów państwowych .

Spowodowanie wzrostu znaczenia instytucji prezydenta niosło jednakże za sobą powstanie pytania o model prezydentury w kształtującym się systemie ustrojowym zarówno Republiki Czeskiej jak i Rzeczypospolitej Polskiej .

Pomimo ogromu materiałów w literaturze przedmiotu problematyka urzędu Prezydenta RP jest wciąż aktualna i budzi wiele emocji . Nieobojętna pozostaje także koncepcja prezydentury czeskiej. Z tego też powodu tematyka ta stała się inspiracją do napisania tejże pracy.

Celem pracy jest przyjrzenie się pozycji ustrojowej Prezydenta RP - nie tylko z powodu licznych kontrowersji i głosów podnoszonych o znaczenie i stan tej instytucji w Polsce - w odniesieniu do rozwiązań ustrojowych w Republice Czeskiej.

W poniższej pracy wykorzystane zostały liczne opracowania, w tym materiały źródłowe, takie jak konstytucje i akty prawne. Jednakże zauważyć należy, iż stan literatury w temacie instytucji prezydenta w Polsce jest dość obszerny, kompleksowo traktujący tematykę. Natomiast, jeśli pokusić się o ocenę polskich prac na temat instytucji prezydenta w innych państwach Europy Środkowo - Wschodniej w tym Republiki Czeskiej, to należy stwierdzić, że nie są one zbyt liczne i obszerne. Wchodzą najczęściej w skład opracowań o systemach politycznych czy to ustrojowych .

Praca składa się z trzech rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiona została geneza i historia omawianego urzędu, w rozbiciu na Rzeczypospolitą Polską i Republikę Czeską. Ukazana została geneza instytucji prezydenta od czasu odzyskania przez obie republiki niepodległości.

Część druga niniejszego opracowania poświęcona została sposobowi wyboru, odwołania, organizacji urzędu oraz sprawowania mandatu prezydenta w Rzeczypospolitej Polskiej i Czechach. Należy nadmienić, że sposób wyboru prezydenta jest nieco odmienny. W Polsce wybierany jest w trakcie wyborów bezpośrednich, w Republice Czeskiej natomiast ma miejsce wybór pośredni. Wobec tego ukazane zostały dwa sposoby wyboru wyznaczające zarówno pozycję ustrojową jak i odmienne skutki polityczno – prawne.

Trzecia część pracy oddaje charakter urzędu prezydenta zarówno w Polsce jak i Republice Czeskiej. W rozdziale tym zawarte zostały informacje na temat kompetencji i pozycji ustrojowych poszczególnych prezydentów. Rozdział ten poświęcony został ponadto miejscu prezydenta w systemie organów państwowych oraz rozważań na temat funkcji ustrojowych.

Ostatnią kwestię w niniejszej pracy zajmuje własna ocena rozwiązań ustrojowych omawianego urzędu.