Osobiste oraz majątkowe prawa i obowiązki małżonków

Cel pracy to analiza zagadnień obowiązków i praw małżonków w polskim systemie prawnym.

Polski model małżeństwa cechuje się takimi aspektami, jak: monogamiczność małżeństwa a także świeckość małżeństwa, trwałość małżeństwa a także zasada równouprawnienia małżonków.

Zasada monogamii oznacza, że mężczyzna może mieć wyłącznie jedną żonę, a kobieta tylko jednego męża. Jest to zasada powszechnie przyjęta w naszym kręgu kulturowym, a toruje sobie drogę również w pozostałych rejonach świata. Poligamia (wielożeństwo) i poliandria (posiadanie kilku mężów) występują znacznie rzadziej niż monogamia. Polski kodeks rodzinny i opiekuńczy zakłada, że jedynie związek jednego mężczyzny z jedną kobietą stanowi na obecnym etapie rozwoju społecznego zwykłą normę postępowania ludzi, czyni zadość najbardziej doskonałej formie współżycia mężczyzny i kobiety a także harmonizuje z funkcjami rodziny. Małżeństwo zawarte wbrew zakazowi bigamii może zostać unieważnione.

Zasada świeckości (sekularyzacji, laicyzacji) małżeństwa przejawia się w dwóch założeniach. W myśl pierwszego z tych założeń małżeństwem jest jedynie związek zawarty w postaci sprecyzowanej w prawie cywilnym i tylko takie małżeństwo wywołuje skutki przewidziane w polskim ustawodawstwie. Zmiany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym wprowadzone nowelą z 1998 r., umożliwiającą zawarcie małżeństwa przez złożenie adekwatnych oświadczeń nupturientów w obecności duchownego, nie pozostają w sprzeczności z powyższym ułożeniem. Małżeństwo i w tym wypadku zostaje zawarte jedynie wtedy, gdy państwo w umowie międzynarodowej albo w ramach ustawy sankcjonuje złożenie przez nupturientów w obecności duchownego odrębnych oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński podlegający prawu polskiemu.

W literaturze wyróżnia się dwie główne grupy obowiązków i praw małżonków, czyli: obowiązki i prawa niemajątkowe a także obowiązki i prawa majątkowe. Obowiązki i prawa małżonków to w szczególności prawo i obowiązek wspólnego pożycia, wierności, wzajemnej pomocy a także współdziałania dla dobra założonej przez małżonków rodziny, wspólnego rozstrzygania o ważnych sprawach rodziny a także prawo do przybrania nazwiska współmałżonka lub zachowania nazwiska wcześniejszego albo dodania do tego ostatniego nazwiska współmałżonka. Z kolei do obowiązków i praw majątkowych zalicza się zaspokajanie potrzeb założonej przez małżonków rodziny, mieszkania i przedmiotów urządzenia domowego, reprezentowania w kwestiach zwykłego zarządu współmałżonka, którego dotyczy przemijająca przeszkoda, a także zaciągania - w zwykłych sprawach rodziny - zobowiązań, za które są odpowiedzialni solidarnie oboje małżonkowie. Poza tym istnieją jeszcze obowiązki i prawa majątkowe zależne od ustroju majątkowego, któremu małżonkowie podlegają.

Główną metodą badawczą zastosowaną w pracy była analiza literatury przedmiotu - monografie omawiające zagadnienia prawa rodzinnego, komentarze do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego a także kodeksu cywilnego, artykuły opublikowane w periodykach prawniczych oraz teksty aktów prawnych.

Praca została podzielona na trzy rozdziały. W pierwszym z nich przedstawiono ogólną charakterystykę obowiązków i praw małżonków, w drugim rozdziale przeanalizowana przedstawiono obowiązki i prawa małżonków o charakterze osobistym, z kolei w trzecim rozdziale - rozważania związane z majątkowych obowiązków i praw małżonków.

Tytuły rozdziałów:
1. Wstęp
2. Ogólna charakterystyka praw i obowiązków małżonków
3. Prawa i obowiązki małżonków o charakterze osobistym
4. Majątkowe prawa i obowiązki małżonków
5. Zakończenie
6. Bibliografia