Służba dyplomatyczna i konsularna

Opis zawartości pracy

Niniejsza praca została poświęcona analizie porównawczej służby dyplomatycznej oraz służby konsularnej. Na podstawie tej analizy zostanie podkreślone, iż dyplomaci korzystają z większych uprawnień aniżeli urzędnicy konsularni, a ponadto rola dyplomatów we współczesnej polityce międzynarodowej jest nieco większa niż rola konsulów. Oprócz tego chodzi o podanie argumentów popierających tezę, iż współczesne czasy prowadzą do wykształcenia się nowych funkcji dyplomatów i konsulów, którzy mogą działać w coraz to nowych dziedzinach ludzkiej działalności. W poszczególnych częściach pracy omówione zostały takie zagadnienia, jak: rys historyczny służby dyplomatycznej i konsularnej, źródła prawa dyplomatycznego i konsularnego, nawiązywanie stosunków dyplomatycznych i konsularnych, funkcje misji dyplomatycznej i urzędu konsularnego, oraz przywileje i immunitety dyplomatyczne i konsularne.

Wprowadzenie do zagadnień służby dyplomatycznej i konsularnej

Prawo dyplomatyczne i konsularne to jedna z najstarszych dziedzin prawa, znana już w starożytności. Wykształciła się ze względu na konieczność obrony interesów i praw, jak również pokojowego współżycia najpierw pomiędzy wspólnotami plemiennymi, a następnie między państwami.

Dyplomacja rozwijała się wraz z rozwojem państwa, służąc realizacji celów jego polityki zagranicznej. W zależności od epoki zmieniały się formy, metody działania i charakter dyplomacji. Pierwotnie dominowało brutalne stosowanie przemocy i łamanie podstawowych norm prawa międzynarodowego, podbój obcych terytoriów, nierównoprawne stosunki między państwami. Stopniowo jednak przechodzono do zasad pokojowej i partnerskiej współpracy, do poszanowania suwerenności i równości państw, odstępowania od agresji i załatwiania sporów międzynarodowych wyłącznie pokojowymi środkami, w tym w głównej mierze za pomocą metod dyplomatycznych .

Stosunki konsularne również są znane już od starożytności. Związane były z koniecznością niesienia pomocy prawnej cudzoziemcom, a zwłaszcza kupcom i żeglarzom, którzy przebywali na obcym terytorium. W miarę upływu czasu rozwój żeglugi, handlu międzynarodowego oraz szeroko rozumianego międzynarodowego ruchu osobowego w znacznym stopniu przyczynił się do wzrostu znaczenia instytucji konsulatu. Współcześnie prawo międzynarodowe przyznaje państwom prawo do nawiązywania i utrzymywania stosunków konsularnych między sobą i tworzenia na zasadzie wzajemności urzędów konsularnych różnych klas .

Współczesność charakteryzuje się ogromnymi przemianami na mapie politycznej świata, co powoduje, iż szczególnego znaczenia nabiera rola prawa międzynarodowego, w tym - prawa dyplomatycznego i konsularnego. Główną funkcją prawa międzynarodowego jest zapewnienie pokojowego oraz demokratycznego rozwoju stosunków i współpracy między podmiotami tego prawa. Realizacji tej funkcji służy również współczesne prawo dyplomatyczne i konsularne oparte na zasadach poszanowania suwerennej równości państw, niemieszania się do spraw wewnętrznych oraz wzajemnego szacunku .

Szczególna rola norm prawa dyplomatycznego i konsularnego wynika z faktu, iż regulują one status prawny oraz działalność państwowych organów powoływanych do realizacji polityki zagranicznej państw oraz ich stosunków międzynarodowych w ogóle, natomiast w przypadku dyplomacji wielostronnej - także do urzeczywistniania zadań leżących w interesie społeczności międzynarodowej. Dlatego też szczególnego znaczenia nabiera sprawa stałego doskonalenia tych norm, a w związku z tym rozwoju nauki służącej tym celom oraz kształcenie i specjalizacja kadr służby dyplomatyczno-konsularnej. Z tego względu szczególnie w państwach, w których istnieje świadomość roli i zna-czenia dobrze przygotowanej oraz skutecznie działającej służby dyplomatyczno-konsularnej dla ochrony podstawowych interesów państwa i jego obywateli, wielką wagę przywiązuje się do odpowiedniego doboru i kształcenia kadry do tej służby. W poszczególnych krajach od wielu lat istnieją specjalne uczelnie kształcące przyszłych dyplomatów i konsulów, organizowane są różnego rodzaju kursy doskonalenia zawodowego, tak by mogli oni skutecznie wykonywać coraz rozleglejsze i bardziej skomplikowane zadania.