Rodzaje prac dyplomowych

Podstawowy podział prac dyplomowych na rodzaje

Podstawowa klasyfikacja prac dyplomowych jest ściśle związana z charakterem studiów, których dotyczy i wyszczególnia się następujące rodzaje prac dyplomowych:

• Praca licencjacka
• Praca inżynierska
• Praca magisterska
• Praca doktorska
• Praca habilitacyjna
• Praca specjalistyczna
• Praca podyplomowa

Praca licencjacka i inżynierska, to prace tworzone na zakończenie studiów pierwszego stopnia (czyli studiów licencjackich lub inżynierskich) lub w połowie dwustopniowych studiów magisterskich. Napisanie pracy licencjackiej i jej obrona daje prawo do posługiwania się tytułem studiów wyższych (licencjata lub inżyniera).

Praca magisterska pisana jest po ukończeniu jednolitych studiów magisterskich lub na koniec studiów drugiego stopnia. Obronienie pracy magisterskiej skutkuje uzyskaniem i możliwością posługiwania się tytułem magistra. Wyjątkiem są tutaj wybrane kierunki, takie jak weterynaria, a także kierunek lekarski lub lekarsko-dentystyczny, których absolwenci nie piszą prac magisterskich.

Praca doktorska powinna zawierać oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub mającego charakter artystyczny. Powinna też prezentować wiedzę teoretyczną autora w konkretnej dyscyplinie naukowej lub artystycznej, jak również zdolność samodzielnej realizacji pracy o charakterze naukowym lub artystycznym. Obrona rozprawy doktorskiej stanowi warunek uzyskania stopnia doktora.[Ł. Sułkowski, R. Lenart-Gansiniec, 2021, s. 19]

Rodzaje prac dyplomowych według kryterium treści

Ze względu na charakter i zakres treści objętych pracą dyplomową możliwe jest wyszczególnienie następujących rodzajów prac dyplomowych:

• Teoretyczne (opisowe)
• Empiryczne (badawcze)
• Przeglądowe

Prace teoretyczne opierają się na literaturze przedmiotu. Prace tego typu nie mają na celu odkrywania prawidłowości rządzących analizowanymi zjawiskami, ale zmierzają do uporządkowania, uzupełnienia i uogólnienia istniejącej już wiedzy. [Kaszyńska, 2010, s. 14]

Prace empiryczne obejmują przeprowadzenie własnych badań polegających na obserwacji lub eksperymencie. W przypadku badań opartych na obserwacji następuje zbieranie danych i pomiary bez ingerencji w badany obiekt. Odbywa się to z wykorzystaniem takich technik jak wywiad, obserwacja otwarta, obserwacja uczestnicząca, ankieta itp. W przypadku eksperymentu przeprowadzane jest dokładnie zaplanowane doświadczenie, którego celem jest stwierdzenie oddziaływania określonego czynnika. Niezależnie od metody prowadzenia badań, ich wyniki są poddawane analizie statystycznej zmierzającej do oceny, klasyfikacji i systematyzacji. [R. Stupnicki, 2016, s. 8]

Prace przeglądowe bazują na analizie porównawczej literatury związanej z analizowaną problematyką. Oznacza to, że prace tego typu skupiają się na analizie wyników badań innych autorów i próbie krytycznej ich oceny. Prace przeglądowe skupiają się na wszechstronnym, ale też usystematyzowanym przeglądzie publikacji, nie tylko dostępnych w języku polskim, ale również w językach obcych.

Rodzaje prac dyplomowych według kryterium sposobu uporządkowania rozdziałów

Sposób przedstawienia problematyki pracy przez autora, a także zależności pomiędzy treścią poszczególnych rozdziałów pozwalają wyszczególnić kolejny podział prac dyplomowych na rodzaje: [A. Kaszyńska, 2010, s. 15]

• Od ogółu do szczegółu
• Zagadnienia na tle ogólnym
• Prace wynikowe
• Prace mieszane
• Prace badawcze

Prace skonstruowane według zasady „od ogółu od szczegółu” bazują na założeniu, że każdy kolejny rozdział pracy zgłębia bardziej szczegółowo analizowane aspekty omówione ogólnie w poprzednim rozdziale. Przejście od tła ogólnego do kolejnych etapów przybliżania i zawężania tematu pozwala dojść do omówienia tematu zawartego w tytule pracy. Schemat pracy bazującej na podejściu „od ogółu do szczegółu” został przedstawiony poniżej:

Źródło: A. Kaszyńska, 2010, s. 15

W pracach skonstruowanych zgodnie z zasadą omawiania zagadnień na tle ogólnym pierwszy rozdział stanowi tło do tematu, podczas gdy pozostałe rozdziały skupiają się na bardziej szczegółowych, istotnych aspektach związanych z tematyką przedstawioną w rozdziale pierwszym. Układ pracy bazującej na zasadzie przedstawiania zagadnień szczegółowych na tle ogólnym przedstawiono poniżej.

Źródło: A. Kaszyńska, 2010, s. 17

Prace wynikowe nie bazują na rozdziale, który byłby tłem ogólnym, jak miało to miejsce w dwóch wcześniej opisanych rodzajach prac, natomiast wyraźnie widoczne jest przechodzenie od zagadnienia do zagadnienia. Z każdego rozdziału powinna wynikać potrzeba i uzasadnienie przejścia do zagadnień opisanych w kolejnym rozdziale. Nie zawsze jest możliwe zapewnienie takiego toku myślowego, jednak w każdym przypadku poszczególne rozdziały powinny nawiązywać do tematu i zostać połączone ze sobą we wnioskach zawartych w podsumowaniu pracy. Układ takiego rodzaju pracy przedstawiono poniżej.

Źródło: A. Kaszyńska, 2010, s. 21

Prace mieszane mają budowę, która składa się z różnych elementów wymienionych powyżej. Może to wynikać z różnych powodów, ale najczęściej ze specyfiki analizowanego zagadnienia. Przykładem może tu być praca skupiająca się na dwóch niezależnych zagadnieniach, które wymagają przedstawienia w osobnych rozdziałach, jednak ze względu na tematykę całej pracy dalsze rozdziały będą skupiały się na analizie obu zagadnień i będą łączyły tematycznie pierwsze dwa, niezależne od siebie rozdziały.

Prace badawcze wymagają od autora zdolności do analizy literatury dotyczącej analizowanych zagadnień, ale przede wszystkim umiejętności przeprowadzenia badań związanych z kierunkiem studiów. W tego typu pracy konieczne jest opracowanie własnej koncepcji badań, a także zdolność do przedstawienia i zinterpretowania uzyskanych w badaniu wyników. Niezbędne jest także wyciągnięcie wniosków z analizy materiału zgromadzonego w trakcie pracy badawczej. [B. Sowińska, 2017, s. 293]

Bibliografia

1. A. Kaszyńska, „Jak napisać, przepisać i z sukcesem obronić pracę dyplomową lub magisterską”, Gliwice, 2010, Wydawnictwo Złote Myśli
2. B. Sowińska „Prace dyplomowe o charakterze badawczym. Przygotowanie koncepcji badań”, Bydgoszcz, 2017, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki, t. 29, seria: „Edukacja – Rodzina – Społeczeństwo”, nr 2 (2017)
3. R. Stupnicki „Wskazówki dla studentów nauk o kulturze fizycznej i nauk o zdrowiu”, Pruszków, 2016, WSKFiT
4. Ł. Sułkowski, R. Lenart-Gansiniec „Rozprawa doktorska w naukach społecznych. Poradnik doktoranta i promotora pracy doktorskiej”, Łódź, 2021, Społeczna Akademia Nauk